ԵԴ/0993/01/20
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ՔՐԵԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԸ
(այսուհետ `Վերաքննիչ դատարան) ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ`

նախագահող դատավոր` Ն.Հովակիմյան
դատավորներ՝ Կ.Մարդանյան
Ս.Համբարձումյան

քարտուղարությամբ` Հ.Հակոբյանի
մասնակցությամբ`
մեղադրող՝ Վ.Ղազարյանի
պաշտպան՝ Է.Խաչատրյանի

30.06.2021թ. ք.Երևան

դռնբաց դատական նիստում, վճռաբեկության կարգով քննության առնելով ամբաստանյալ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանի վերաբերյալ՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ նաև՝ Դատարան) 04.02.2021թ. դատավճռի դեմ պաշտպան Է.Խաչատրյանի կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը.

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1.Գործի դատավարական նախապատմությունը.
2020 թվականի մարտի 23-ին ՀՀ ԱԱԾ քննչական դեպարտամենտում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով հարուցվել և վարույթ է ընդունվել թիվ 58207120 քրեական գործը:
2020 թվականի հունիս 04-ի որոշմամբ Դավիթ Մարտիրոսյանի նկատմամբ որպես խափանման միջոց է ընտրվել ստորագրություն չհեռանալու մասին:
2020 թվականի հունիսի 10-ի որոշմամբ Դավիթ Մարտիրոսյանը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ և նրան մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով:
2020 թվականի սեպտեմբերի 09-ի որոշմամբ Դավիթ Մարտիրոսյանին առաջադրված մեղադրանքը փոփոխվել է և վերջինս որպես մեղադրյալ է ներգրավվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով:
2020 թվականի սեպտեմբերի 16-ին թիվ 58207120 քրեական գործը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան:
Գործը քննվել է արագացված դատական քննության կանոններով:
Դատարանի 2021 թվականի փետրվարի 04-ի դատավճռով վճռվել է.
ՙԱմբաստանյալ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանին մեղավոր ճանաչել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքում և դատապարտել տուգանքի նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկի /200.000 ՀՀ դրամ/ չափով:
Ամբաստանյալ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանին մեղավոր ճանաչել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված հանցանքում և դատապարտել տուգանքի՝ նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկի /100.000 ՀՀ դրամ/ չափով:
ՀՀ քրեական օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի կիրառմամբ վերջնական պատիժ սահմանել տուգանք՝ նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուհիսունապատիկի /250.000 ՀՀ դրամ/ չափով:
Ամբաստանյալ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոց չհեռանալու մասին ստորագրությունը թողնել անփոփոխ՝ մինչև դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելը:
Դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո նախաքննության մարմնի 2020թ. սեպտեմբերի 03-ի որոշմամբ իրեղեն ապացույց ճանաչված՝ Ավս Սիտտո կենսորոշիչ տվյալներով Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության քաղաքացու թիվ CCV9RRXF2 անձնագիրը պահել քրեական գործի հետ միասին:
Քաղաքացիական հայցի և դատական ծախսերի հարցը համարել լուծված՚:
2021 թվականի մարտի 15-ին Դատարանի վերը նշված որոշման դեմ վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել պաշտպան Է.Խաչատրյանը:
2021 թվականի ապրիլի 12-ին Վերաքննիչ դատարանի որոշմամբ պաշտպանի վերաքննիչ բողոքն ընդունվել է վարույթ և նշանակվել քննության:
Վերաքննիչ բողոքի պատասխան չի ստացվել:

2.Գործի փաստական հանգամանքները և վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.
Նախաքննության մարմնի որոշմամբ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով, 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով այն բանի համար, որ նա. ՙ(…) 2019 թվականի ապրիլի 17-ից Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության իրավասու մարմինների կողմից գտնվելով հետախուզման մեջ ԳԴՀ քրեական օրենսգրքի 29ա հոդվածի 1-ին մասով, 30ա հոդվածի 2-րդ մասով (թմրամիջոցների մասին օրենքը խախտելը) և 52-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (զենքի մասին օրենքը խախտելը), գործով դեռևս չպարզված հանգամանքներում ձեռք է բերել Ավս Սիտտո կենսորոշիչ տվյալներով Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության քաղաքացու թիվ CCV9RRXF2 անձնագիրը:
2020 թվականի փետրվարի 23-ին Դավիթ Մարտիրոսյանը Վարշավա-Երևան թիվ 797 չվերթով ժամանել է ՀՀ և ՙԶվարթնոց՚ օդանավակայնում Ավս Սիտտո կենսորոշիչ տվյալներով Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության քաղաքացու թիվ CCV9RRXF2 անձնագրի օգտագոծմամբ ապօրինի՝ առանց սահմանված փաստաթղթերի և պատշաճ թույլտվության, հատել է Հայաստանի Հանրապետության պահպանվող պետական սահմանը և մուտք է գործել ՀՀ:
Բացի այդ, 2020 թվականի փետրվարի 28-ին Դ.Մարտիրոսյանը նույն անձնագրի գործադրմամբ փորձել է կրկին ապօրինի՝ առանց սահմանված փաստաթղթերի և պատշաճ թույլտվության, հատել Հայաստանի Հանրապետության պահպանվող պետական սահմանը և Երևան-Վարշավա թիվ 728 չվերթով մեկնել ՀՀ-ից, սակայն Երևանի ՙԶվարթնոց՚ օդանավակայնում բռնվել է ՀՀ ԱԱԾ աշխատակիցների կողմից(…)՚:
Դատարանն իր դատական ակտում նշել է հետևյալը.
ՙ(…)
Ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի նկատմամբ, նրա կատարած հանցագործության համար պատիժ նշանակելիս Դատարանը հաշվի է առնում վերոհիշյալ իրավական ակտերում և նախադեպային որոշումներում արտահայտված իրավական դիրքորոշումները, ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի կատարած հանցագործությունների հանրային վտանգավորության աստիճանը` ամբաստանյալի կատարած արարքները միջին ծանրության հանցագործությունների շարքին դասվելը, հանցագործության կատարման եղանակը, ինչպես նաև խախտված հասարակական հարաբերությունների սոցիալական նշանակությունը, այդ ոլորտում պետության քրեական քաղաքականության ուղղվածությունը:
Դատարանը որպես Դավիթ Մարտիրոսյանի անձը բնութագրող դրական հանգամանք է համարում առաջադրված մեղադրանքում իրեն լիովին մեղավոր ճանաչելը:
Ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի կատարած հանցագործության համար պատիժ նշանակելիս՝ Դատարանը հաշվի առնելով այն, որ քրեական օրենքով նախատեսված մեղմացնող հանգամանքների ցանկը սպառիչ չեն և թույլատրված է որպես մեղմացնող հանգամանքներ դիտարկել այնպիսիք, որոնք նշված չեն ՀՀ քրեական օրենսգրքի 62-րդ հոդվածում, ուստի Դատարանը որպես պատասխանատվությունը և պատիժը մեղմացնող հանգամանքներ արձանագրում է ամբաստանյալի՝ մինչև տասնչորս տարեկան 1 երեխա ունենալը և ՙՀԱՅՐԵՆԱՆՎԵՐ ՄԱՀԱՊԱՐՏՆԵՐ՚ Ռազմահայրենասիրական ՀԿ կամավորական ջոկատի կազմում 28.09.2020-10.10.2020թթ. ԱՀ գ.Մատաղիսի և գ.Մաղավուզի ինքնապաշտպանական մարտական գործողություններին մասնակցելը, որոնց վերաբերյալ դատական նիստի ժամանակ ներկայացվել է փաստաթղթեր:
Ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի կատարած հանցագործության համար պատիժ նշանակելիս՝ Դատարանը նրա պատասխանատվությունը և պատիժը ծանրացնող հանգամանք չի արձանագրում:
Վերոգրյալը հաշվի առնելով` Դատարանը գտնում է, որ ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանն իր կատարած հանցագործութունների համար ենթակա է պատժի՝ տուգանքի ձևով:
(…)՚:

3.Վերաքննիչ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.
Վերաքննիչ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում` ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
Բողոքաբերը՝ պաշտպան Է.Խաչատրյանը, նշել է, որ Դատարանը թույլ է տվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 397-398-րդ հոդվածներով նախատեսված նյութական և դատավարական իրավունքի խախտումներ, որոնք հիմք են դատական ակտը բեկանելու համար:
Վիճարկվող դատական ակտը պատճառաբանված և հիմնավորված չէ, Դատարանը թեև նշել է, որ հաշվի է առնում մեղմացնող հանգամանքների առկայությությունը և ծանրացնող հանգամանքների բացակայությունը, սակայն այնուամենայնիվ Դատարանը վճռել է որպես պատիժ ընտրել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1֊ին մասով սահմանված 100-200-ապատիկ տուգանքի՝ 200 000 ՀՀ դրամը, որպես պատիժ, իսկ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով տուգանքի՝ 100.000 ՀՀ դրամը, որից հետո մասնակի գումարելով նշանակել է տուգանք՝ 250.000 ՀՀ դրամի չափով:
Դատարանը պարտականություն ունի պատճառաբանելու, թե ինչու է եկել այս կամ այն հետևության, որ իրավանորմերով է ղեկավարվել նման որոշում կայացնելիս: Մինչդեռ սույն գործով դատական ակտում պահպանված չեն վերոնշյալ չափանիշները, և դրանով խախտվել է ՄԻԵԿ-ով, Սահմանադրության երաշխավորված իրավունքները, ինչպես նաև ՀՀ քրեական օրենսգրքի և ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի կարևոր դրույթներ:
Դատարանը Դավիթ Մարտիրոսյանի պատասխանատվությունն ու պատիժը մեղմացնող հանգամանք պետք է դիտել մեղքը ընդունելը և կատարվածի համար անկեղծորեն զղջալը, նկատի ունենալով, որ նշված հանգամանքը էականորեն նվազեցնում է ինչպես ամբաստանյալի, այնպես էլ նրա կատարած արարքի հանրային վտանգավորության աստիճանը:
Որպես Դավիթ Մարտիրոսյանի պատասխանատվությունը և պատիժը մեղմացնող հանգամանքներ են հանդիսանում նաև առաջադրված մեղադրանքում իրեն լիովին մեղավոր ճանաչելը: Ամբաստանյալի մինչև տասնչորս տարեկան 1 երեխա ունենալը և ՙՀԱՅՐԵՆԱՆՎԵՐ ՄԱՀԱՊԱՐՏՆԵՐ՚ Ռազմահայրենասիրական ՀԿ կամավորական ջոկատի կազմում 28.09.2020-10.10.2020թթ. ԱՀ գ.Մատաղիսի և գ.Մաղավուզի ինքնապաշտպանական մարտական գործողություններին մասնակցելը:
Նման պայմաններում արդյոք հնարավոր չէր որպես պատիժ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով ընտրել 150.000 ապատիկը, իսկ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով տուգանքի՝ 100.000 ապատիկը և վերջնական պատիժը Դատարանը որոշեր դրանք կլանելու սկզբունքով:
Վերոգրյալ հիմնավորումներով բողոքաբերը խնդրել է. ՙԿայացնել գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ՝ մասնակի բեկանել 2021 թվականի փետրվարի 04-ի Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի թիվ ԵԴ/0993/01/20 դատական գործով մեղադրական դատավճիռը՝ նվազեցնել տուգանքի ձևով նշանակված պատժի չափը և պատիժ նշանակել տուգանք՝ 150.000 դրամի չափով:՚:

4.Վերաքննիչ դատարան ներկայացված նյութերը և կողմերի պարզաբանումները.
Պաշտպան Է.Խաչատրյանը պնդեց իր կողմից բերված վերաքննիչ բողոքը, խնդրեց այն բավարարել՝ բեկանելով Դատարանի վիճարկվող դատական ակտը:
Մեղադրող Վ.Ղազարյանն առարկեց վերաքննիչ բողոքի դեմ, խնդրեց այն մերժել՝ անփոփոխ թողնելով Դատարանի դատավճիռը:

5.Վերաքննիչ դատարանի պատճառաբանություններն ու եզրահանգումը.
Վերաքննիչ դատարանը, քննության առնելով պաշտպանի վերաքննիչ բողոքը` բողոքի հիմքերի և հիմնավորումների սահմաններում ուսումնասիրելով և վերլուծելով քրեական գործի նյութերը, լսելով վերաքննիչ բողոքի կապակցությամբ պաշտպանական կողմի պատճառաբանությունները, մեղադրողի դիրքորոշումը, հանգում է հետևության այն մասին, որ պաշտպանի վերաքննիչ բողոքը պետք է մերժել, իսկ Դատարանի դատավճիռը թողնել անփոփոխ` հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 360-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն.
ՙԴատավճիռ կայացնելիս դատարանը ներկայացված հաջորդականությամբ լուծում է հետևյալ հարցերը`
(…)
6) ենթակա է արդյոք պատժի ամբաստանյալն իր կատարած հանցանքի համար.
7) ինչ պատիժ պետք է նշանակվի ամբաստանյալի նկատմամբ.
(…)՚:
Գուրգեն Մարտիրոսյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանը 2008 թվականի փետրվարի 1-ի ՎԲ-01/08 որոշմամբ իրավական դիրքորոշում է հայտնել այն մասին, որ կոնկրետ պատժաչափով կոնկրետ պատժատեսակի նշանակումը և արդեն իսկ նշանակված պատիժը կրելու անհրաժեշտության հարցի լուծումն իրենցից ներկայացնում են պատժի հարցերի դատական լուծման գործընթացի ինքնուրույն և հաջորդական փուլեր: Այսինքն` դատարանը նախ և առաջ որոշում է ամբաստանյալի պատժի ենթակա լինելու հարցը, այնուհետև` դրա տեսակը և չափը, որից հետո որոշում, ամբաստանյալն արդյոք պետք է կրի իր նկատմամբ նշանակված պատիժը, թե ոչ` հաշվի առնելով նշանակված պատիժն առանց փաստացի կրելու պատժի նպատակներին հասնելու հնարավորության հանգամանքը:
ՀՀ քրեական օրենսգրքի 10-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն.
ՙՀանցանք կատարած անձի նկատմամբ կիրառվող պատիժը և քրեաիրավական ներգործության այլ միջոցները պետք է լինեն արդարացի՝ համապատասխանեն հանցանքի ծանրությանը, դա կատարելու հանգամանքներին, հանցավորի անձնավորությանը, անհրաժեշտ և բավարար լինեն նրան ուղղելու և նոր հանցագործությունները կանխելու համար՚:
ՀՀ քրեական օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն.
ՙՊատիժը պետական հարկադրանքի միջոց է, որը դատարանի դատավճռով պետության անունից նշանակվում է հանցագործության համար մեղավոր ճանաչված անձի նկատմամբ և արտահայտվում է այդ անձին իրավունքներից ու ազատություններից օրենքով նախատեսված զրկմամբ կամ դրանց սահմանափակմամբ՚:
Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն.
ՙՊատժի նպատակն է վերականգնել սոցիալական արդարությունը, ուղղել պատժի ենթարկված անձին, ինչպես նաև կանխել հանցագործությունները՚:
ՀՀ քրեական օրենսգրքի 61-րդ հոդվածով սահմանված են պատիժ նշանակելու ընդհանուր սկզբունքները, համաձայն որի.
ՙ1.Հանցագործության համար մեղավոր ճանաչված անձի նկատմամբ նշանակվում է արդարացի պատիժ, որը որոշվում է սույն օրենսգրքի Հատուկ մասի համապատասխան հոդվածի սահմաններում՝ հաշվի առնելով սույն օրենսգրքի Ընդհանուր մասի դրույթները:
2.Պատժի տեսակը և չափը որոշվում են հանցագործության՝ հանրության համար վտանգավորության աստիճանով և բնույթով, հանցավորի անձը բնութագրող տվյալներով, այդ թվում՝ պատասխանատվությունը և պատիժը մեղմացնող կամ ծանրացնող հանգամանքներով:
3.Հանցագործության համար նախատեսված պատիժներից առավել խիստը նշանակվում է, եթե նվազ խիստ տեսակը չի կարող ապահովել պատժի նպատակները՚:
Պատիժ նշանակելիս և այն կրելու նպատակահարմարության հարցը քննարկելիս դատարանը հաշվի է առնում նաև ՀՀ քրեական օրենսգրքի 62-րդ և 63-րդ հոդվածներով նախատեսված պատասխանատվությունն ու պատիժը մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքները: Հանցակազմի սահմաններից դուրս գտնվելով, դրանք բնութագրում են ինչպես կատարված հանցագործությունը, այնպես էլ հանցավորի անձնավորությունը, հնարավորություն են տալիս պատկերացում կազմել հանցավորի անձնավորության և հանցագործության` հանրության համար վտանգավորության աստիճանի մասին` համապատասխանաբար բարձրացնելով կամ իջեցնելով այն:
Դրանց գնահատմամբ է հնարավոր յուրաքանչյուր կոնկրետ գործով անհատական մոտեցում ցուցաբերել` ինչպես պատժի տեսակը և չափը որոշելիս, այնպես էլ այն կրելու նպատակահարմարության հարցը լուծելիս (տես ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2007թ. հոկտեմբերի 26-ի` Թամարա Տեր-Գրիգորյանի վերաբերյալ գործով ՎԲ-192/07 և 2009թ. հունիսի 2-ի` Հովհաննես Սահակյանի վերաբերյալ գործով 2009թ. հունիսի 2-ի ԵՔՐԴ/0571/01/08 որոշումները):
ՙԱրարքի հանրային վտանգավորության բնույթը հանցագործության որակական կողմն է, այն որոշվում է մեղքի ձևի և տեսակի, հանցագործության նպատակի և շարժառիթի, ինչպես նաև քրեական օրենսդրությամբ պահպանվող հասարակական հարաբերության` հանցանքի կատարման պահին ունեցած սոցիալական նշանակության վերաբերյալ փաստական տվյալների ամբողջությամբ:
Արարքի հանրային վտանգավորության աստիճանի որոշման ժամանակ դատարանը պետք է բացահայտի կատարված կոնկրետ հանցանքի առանձնահատուկ հատկանիշները, որոնք կարող են ազդել հանրային վտանգավորության վրա` հանցագործությամբ պատճառված վնասի չափը, հանցագործության կատարման եղանակը, հանցավոր մտադրության իրականացման աստիճանը, հանցակցության դեպքում` հանցավորի կատարած արարքը և հանցագործությանը նրա մասնակցության աստիճանը՚ (տես Գարուշ Մադաթյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2009թ. փետրվարի 17-ի ԵՇԴ/0029/01/08 որոշման 14-րդ կետը):
ՙՊատժի անհատականացման սկզբունքի բովանդակության հիմնական մասն է կազմում հանցավորի անձը բնութագրող տվյալների գնահատումը, որոնք իրենց ամբողջության մեջ հնարավորություն են տալիս անձին դիտել ոչ միայն որպես հանցանք կատարող, որը պետք է պատասխանատվություն կրի, այլ նաև որպես կոնկրետ անձ` իր անհատական հատկանիշներով: Ընդ որում` անձի այն հատկանիշները, որոնք գտնվում են հանցակազմից դուրս, նշանակություն են ունենում դատարանի կողմից պատժի տեսակը և չափը որոշելիս: Որպես հանցավորի անձը բնութագրող հատկանիշներ` գնահատվում են նրա սոցիալ-հոգեբանական, սոցիալ-ժողովրդագրական հատկությունները` վարքագիծն ընտանիքում և կենցաղում, աշխատանքի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքը, կրթությունը, առողջական վիճակը, տարիքը, ծառայությունը պետության և հասարակության առջև և այլն՚ (տես Սերյոժա Թոմոյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2010թ. փետրվարի 12-ի ԼԴ2/0019/01/09 որոշման 15-րդ կետը):
ՙՊատիժ նշանակելը քրեական գործերով արդարադատության իրականացման կարևոր տարրերից մեկն է, որի շրջանակներում կարևորվում է պատիժ նշանակելու ընդհանուր սկզբունքների պահպանումը։ Ն.Սարգսյանի գործով կայացված որոշման մեջ Վճռաբեկ դատարանն իրավական դիրքորոշում է ձևավորել այն մասին, որ ՙ(…) պատիժ նշանակելու ընդհանուր սկզբունքները քրեական օրենքով նախատեսված այն հիմնադրույթներն են, որոնցով պետք է ղեկավարվի դատարանը պատիժ նշանակելիս: Այդ սկզբունքներն են`
ա) օրինականությունը,
բ) արդարությունը,
գ) պատժի անհատականացումը,
դ) մարդասիրությունը։
Պատիժ նշանակելու վերոնշյալ սկզբունքները սահմանում են այն հիմնական դրույթները, որոնցով ղեկավարվում է դատարանը յուրաքանչյուր քրեական գործով պատժի տեսակն ու չափն ընտրելիս: Նշված սկզբունքներից յուրաքանչյուրը՝ որպես առանձին բաղադրամաս, ունի ինքնուրույն նշանակություն և պարտադիր հաշվի է առնվում քրեական պատիժ նշանակելիս: Սկզբունքների ինքնուրույնությունը, սակայն, չի նշանակում, որ դրանք մեկուսացված են մեկը մյուսից, քանի որ միայն համակցության մեջ այդ սկզբունքները կարող են ապահովել օրինական, արդար, անհատականացված և մարդասիրական պատժի նշանակումը:
(…)
Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է նաև, որ արդարության՝ որպես պատիժ նշանակելու սկզբունքի բովանդակությունն ընդգրկում է դատապարտյալի, տուժողի և հասարակության վերաբերմունքը նշանակված պատժի նկատմամբ: Ուստի, պատիժ նշանակելիս արդարության սկզբունքը դատարանից պահանջում է ողջամտորեն հաշվի առնել արդարության մասին վերոնշյալ սուբյեկտների կարծիքը, առավել ևս, որ դրանք ձևավորվում են այն նույն հանգամանքների հիման վրա, որոնք դատարանը հաշվի է առնում պատիժ նշանակելիս (հանցագործության հանրորեն վտանգավորությունը, հանցավորի անձը և այլն): Այս կապակցությամբ Վճռաբեկ դատարանն ընդգծում է, որ պատժի նշանակման արդարության սկզբունքը դատարանը պետք է կիրառի պատժի նշանակման մյուս սկզբունքների, ինչպես նաև պատժի նպատակների համատեքստում:
(…) Պատժի նշանակման մարդասիրության սկզբունքն ունի երկու կողմ, այն է՝
1)մարդասիրություն հասարակության նկատմամբ, որի էությունը տուժողի, հասարակության և պետության շահերի պաշտպանությունն է:
2)մարդասիրություն հանցանք կատարած անձի նկատմամբ. դա նշանակում է մարդկային վերաբերմունք նրա անձի նկատմամբ, պատվի և արժանապատվության հարգում, ֆիզիկական և բարոյական տանջանքների բացառում:
Պատիժ նշանակելիս դատարանը պետք է հաշվի առնի մարդասիրության սկզբունքի վերոնշյալ երկու կողմերը՚ (տես Նարեկ Սարգսյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 2011թ. դեկտեմբերի 22-ի թիվ ԵԿԴ/0042/01/11 որոշումը):
Հազարապետ Հարությունյանի վերաբերյալ գործով որոշման մեջ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իրավական դիրքորոշում է ձևավորել այն մասին, որ ՙՊատասխանատվության և պատժի անհատականացման հիմք են ոչ միայն կատարված արարքի հասարակական վտանգավորության աստիճանի, այլև հանցավորի անձը բնութագրող հատկանիշներ հանդիսացող նրա սոցիալ-հոգեբանական, սոցիալ-ժողովրդագրական, քրեաբանական և քրեաիրավական, ֆիզիկական հատկությունների համակցության ճիշտ գնահատումը (ընտանեկան դրությունը, վարքագիծը աշխատանքում և կենցաղում, աշխատունակությունը, առողջական վիճակը, տարիքը, դատվածությունը և այլն)՚ (տես Հազարապետ Հարությունյանի վերաբերյալ գործով ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի 2007թ. մարտի 30-ի թիվ ՎԲ-50/07 որոշումը):
Վերը նշված իրավադրույթների, ՀՀ վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո անդրադառնալով ամբաստանյալի նկատմամբ նշանակված պատժին, Վերաքննիչ դատարանը արձանագրում է, որ ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի նկատմամբ նշանակված պատժի տեսակը և չափը որոշելիս, Դատարանը, ղեկավարվել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 61-րդ հոդվածով ամրագրված պատիժ նշանակելու ընդհանուր սկզբունքներով, հաշվի է առել կատարված արարքների բնույթն ու հասարակական վտանգավորության աստիճանը, ամբաստանյալի անձը, նրա պատասխանատվությունը մեղմացնող հանգամանքները, պատասխանատվությունը ծանրացնող հանգամանքների բացակայությունը, և արդյունքում ամբաստանյալի նկատմամբ՝ կատարած արարքների համար նշանակել է վերջնական պատիժ՝ տուգանք՝ 250.000 դրամի չափով, որը մոտ է կատարված արարքների համար նախատեսված պատժաչափի նվազագույն շեմին, հետևաբար ակնհայտ խիստ չի կարող գնահատվել:
Նշանակված պատիժը արդարացի ու համաչափ է, այն բխում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 10-րդ հոդվածով ամրագրված արդարության և պատասխանատվության անհատականացման սկզբունքից` համապատասխանում է կատարված հանցանքների ծանրությանը, այն կատարելու հանգամանքներին, հանցավորի անձնավորությանը, անհրաժեշտ ու բավարար է նրան ուղղելու և նոր հանցագործությունները կանխելու համար և կարող է ապահովել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 48-րդ հոդվածով նախատեսված պատժի նպատակների իրագործումը, այն է` վերականգնել սոցիալական արդարությունը, ուղղել պատժի ենթարկված անձին, ինչպես նաև կանխել հանցագործությունները:
Դատարանը օբյեկտիվ գնահատման է արժանացրել ամբաստանյալի պատասխանատվությունը մեղմացնող հանգամանքները, այդ հանգամանքներն իրենց համաչափ արտացոլում են գտել նշանակված պատժաչափում: Պաշտպանի փաստարկները հակառակի մասին հիմնավոր չեն:
Անհիմն է նաև պաշտպանի փաստարկն այն մասին, թե Դատարանը կարող էր ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի նկատմամբ վերջնական պատիժ նշանակեր նշանակված պատիժները կլանելու միջոցով, քանի որ համաձայն ՀՀ քրեական օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝ հանցանքների համակցությամբ յուրաքանչյուր հանցագործության համար առանձին պատիժ /հիմնական և լրացուցիչ/ նշանակելով՝ դատարանը վերջնական պատիժը որոշում է նշանակված պատիժները լրիվ կամ մասնակիրորեն գումարելու միջոցով:
Այսպիսով, Վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ ամբաստանյալ Դավիթ Մարտիրոսյանի նկատմամբ պատիժ նշանակելիս` պատժի տեսակն ու չափը որոշելիս, Դատարանը քրեական օրենքը ճիշտ է կիրառել և նշանակել է պատժի նպատակների տեսանկյունից բավարարության չափանիշին համապատասխանող պատիժ:
Վերաքննիչ դատարանը, սույն որոշման պատճառաբանական մասում շարադրված հիմնավորումներով գտնում է, որ Դատարանի դատավճիռն օրինական է ու հիմնավորված, այն բեկանելու կամ փոփոխելու հիմքեր չկան, հետևաբար վիճարկվող դատական ակտը պետք է թողնել անփոփոխ, իսկ ներկայացված վերաքննիչ բողոքը` մերժել:
Ղեկավարվելով ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 385-387-րդ, 393-394-րդ, 402-րդ հոդվածներով, Վերաքննիչ դատարանը.

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

Ամբաստանյալ Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանի պաշտպան Է.Խաչատրյանի վերաքննիչ բողոքը մերժել:
Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի 2021թվականի փետրվարի 04-ի թիվ ԵԴ/0993/01/20 դատավճիռը՝ քրեական գործով ըստ մեղադրանքի Դավիթ Ալբերտի Մարտիրոսյանի՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 329-րդ հոդվածի 1-ին մասով և 34-329-րդ հոդվածի 1-ին մասով, թողնել անփոփոխ:
Որոշումը կարող է բողոքարկվել ՀՀ վճռաբեկ դատարան` հրապարակման պահից մեկամսյա ժամկետում:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ ԴԱՏԱՎՈՐ՝ Ն.ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆ


ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ՝ Կ.ՄԱՐԴԱՆՅԱՆ


Ս.ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ