Գործ թիվ ՎԴ/0555/05/16
Վ Ճ Ի Ռ
ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
03 հուլիսի 2018թ. ք. Երևան
Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատարանը՝
նախագահությամբ դատավոր՝ Ալեքսանդրա Հարությունյանի,

քարտուղարությամբ՝ Աննա Փանոսյանի
մասնակցությամբ՝
հայցվորներ՝ Վլադիմիր Արտաշի Մոսեսյան /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA005961 տրված 13.06.2014թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Կարինե Վազգենի Թովմասյան /անձնագիր AH0399746 տրված 25.07.2007թ. 046-ի կողմից/, Նելլի Ռոբերտի Բաբայան /անձնագիր AF0211957 տրված 13.12.2000թ. 046-ի կողմից/, Ալեքսանդր Սերգեյի Առուստամյան /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA006010 տրված 16.07.2014թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Էդուարդ Նիկիտի Մուրադյանց /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA006608 տրված 02.07.2015թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Վլադիմիր Էդուարդի Մուրադյանց /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA005118 տրված 19.04.2012թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Սերգեյ Էդուարդի Մուրադյանց /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA005117 տրված 19.04.2012թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Էմմա Միխայիլի Բալայան /անձնագիր AF0756785 տրված 13.09.2003թ. 046-ի կողմից/, Ռաիսա Սերգեյի Առուստամյան /անձնագիր AF0366493 տրված 22.08.2001թ. 046-ի կողմից/, Հայկանուշ Արմենակի Լալազարյան /անձնագիր AF0475139 տրված 03.11.2001թ. 046-ի կողմից/, Գեննադի Շմավոնի Միրզոյան /անձնագիր AG0659380 տրված 04.04.2006թ. 046-ի կողմից/, Շմավոն Սերգեյի Միրզոյան /անձնագիր AF0756670 տրված 19.08.2003թ. 046-ի կողմից/, Թամարա Արտյոմի Չիրկինյան /անձնագիր AH0667971 տրված 13.09.2008թ. 007-ի կողմից/, Հասմիկ Երվանդի Կարապետյան /ճամփորդական փաստաթուղթ՝ AA006050 տրված 29.07.2014թ. PVD MIA RA-ի կողմից/, Ստելլա Ռուբենի Պետրոսյան /անձնագիր AK0250661 տրված 26.02.2009թ. 003-ի կողմից/ և Նադեժդա Շամիրի Շախրամանյան /անձնագիր AF0674732 տրված 08.10.2002թ. 012-ի կողմից/
/ներկայացուցիչ՝ Նիվետա Բադալյանի/

2018թ. հունիսի 12-ին դռնբաց դատական նիստում, քննելով վարչական գործն ըստ հայցի Վլադիմիր Արտաշի Մոսեսյանի, Կարինե Վազգենի Թովմասյանի, Նելլի Ռոբերտի Բաբայանի, Ալեքսանդր Սերգեյի Առուստամյանի, Էդուարդ Նիկիտի Մուրադյանցի, Վլադիմիր Էդուարդի Մուրադյանցի, Սերգեյ Էդուարդի Մուրադյանցի, Էմմա Միխայիլի Բալայանի, Ռաիսա Սերգեյի Առուստամյանի, Հայկանուշ Արմենակի Լալազարյանի, Գեննադի Շմավոնի Միրզոյանի, Շմավոն Սերգեյի Միրզոյանի, Թամարա Արտյոմի Չիրկինյանի, Հասմիկ Երվանդի Կարապետյանի, Ստելլա Ռուբենի Պետրոսյանի և Նադեժդա Շամիրի Շախրամանյանի ընդդեմ ՀՀ կառավարության, ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության, Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի՝ բարենպաստ վարչական ակտ ընդունելուն պարտավորեցնելու պահանջի մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

ՀՀ վարչական դատարան ընդդեմ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավար Արայիկ Մկրտչյանի և ՀՀ Տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարության ներկայացրած հայցադիմումով հայցվորներ Վլադիմիր Արտաշի Մոսեսյանը, Կարինե Վազգենի Թովմասյանը, Նելլի Ռոբերտի Բալայանը, Ալեքսանդր Սերգեյի Առուստամյանը, Էդուարդ Նիկիտի Մուրադյանցը, Վլադիմիր Էդուարդի Մուրադյանցը, Սերգեյ Էդուարդի Մուրադյանցը, Էմմա Միխայիլի Բաբայանը, Ռաիսա Սերգեյի Առուստամյանը, Հայկանուշ Արմենակի Լալազարյանը, Գեննադի Շմավոնի Միրզոյանը, Շմավոն Սերգեյի Միրզոյանը, Թամարա Արտյոմի Չիրկինյանը, Հասմիկ Երվանդի Կարապետյանը, Ստելլա Ռուբենի Պետրոսյանը և Նադեժդա Շամիրի Շախրամանյանը խնդրել են պարտավորեցնել պատասխանող ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքին՝ ճանաչելու գործով հայցվորների սեփականության իրավունքն իրենց հատկացված, իրենց կողմից տիրապետվող, օգտագործվող բնակարանների նկատմամբ:
Դատարանի 17.02.2016թ. որոշմամբ հայցադիմումն ընդունվել է վարույթ:
Պատասխանող Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ներկայացուցիչը 04.03.2016թ. ներկայացրել է հայցադիմումի պատասխան։
Պատասխանող ՀՀ տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարության ներկայացուցիչը 01.04.2016թ. ներկայացրել է հայցադիմումի պատասխան:
ՀՀ վարչական դատարանի 10.05.2016թ. որոշմամբ պատասխանող ՀՀ տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը փոխարինվել է իրավահաջորդով՝ ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարությունով:
Հրավիրվել են նախնական դատական նիստեր, որտեղ պարզաբանվել են ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 89-րդ հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված հարցերը:
ՀՀ վարչական դատարանի 22.07.2016թ. որոշմամբ սույն գործը նշանակվել է դատաքննության:
ՀՀ վարչական դատարանի 10.11.2017թ. որոշմամբ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավար Արայիկ Մկրտչյանը փոխարինվել է պատշաճ պատասխանողով՝ ՀՀ կառավարությունով, իսկ Քասախ համայնքը ներգրավվել է որպես երկրորդ պատասխանող, և գործի վարույթը սկսվել է գործը դատաքննության նախապատրաստելու փուլից:
ՀՀ վարչական դատարանի 22.03.2018թ. որոշմամբ գործը նշանակվել է դատաքննության:
Վարչական գործի դատաքննությունն ավարտվել է 12.06.2018թ-ին և դատական ակտի հրապարակման օր հայտարարվել 03.07.2018թ.։

Հայցվորների ներկայացուցչի ներկայացրած փաստերը, հիմնավորումները.

Դատարան ներկայացրած հայցադիմումով հայցվորների ներկայացուցիչը հայտնել է, որ հայցվորները եղել են Ադրբեջանի քաղաքացիներ, Բաքվի կոտորածների հետևանքով թողած տուն, ունեցվածք, փախել են Հայաստան, երկար տարիներ մնացել են անօթևան, ապրել հանրակացարաններում։
ՄԱԿ-ի փախստականների գծով գերագույն հանձնակատարի հայաստանյան գրասենյակի և ՀՀ Տարածքային կառավարման նախարարության միգրացիոն պետական ծառայության բնակարանների բաշխման համատեղ հանձնաժողովի 2010-2013թթ. որոշումներով հայցվորների ընտանիքներին բնակարաններ են հատկացվել ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ գյուղի համայնքի սեփականությունը հանդիսացող Գ. Նժդեհի փող. 2-րդ նրբ. թիվ 9ա շենքում նրանց ընտանիքի անդամների թվաքանակին համապատասխան։
Այդ որոշումների քաղվածքներում կատարվել են անօրինական զրառումներ «հատկացնել առանց սեփականաշնորհման իրավունքի», իսկ նրանց անձնագրերում, դարձյալ անօրինական հաշվառումը նշվել է «փաստացի բնակվող»։
Հայաստան տեղափոխվելուց հետո բոլոր հայցվորները և նրանց ընտանիքի անդամները ձեռք են բերել Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն, որը ձեոք բերելով կորցրել են փախստականի կարգավիճակը։ Որպես ՀՀ քաղաքացիներ նրանք դիմել են ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավարին սեփականաշնորհելու իրենց հատկացված, իրենց կողմից տիրապետվող, օգտագործվող բնակարանները, 02.12.2015թ. գրությամբ համայնքի ղեկավար Ա. Մկրտչյանը նրանց դիմումը մերժել է անհիմն պատճառաբանությամբ։
Հայտնել է, որ հայցվորները բողոքներ են ներկայացրել ՀՀ նախազահին, ՀՀ վարչապետին՝ լուծելու հայցվորների բնակարանների սեփականաշնորհման հարցը։ Դիմումներն ուղարկվել են ՀՀ տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարություն, որտեղից դարձյալ անհիմն պատճառաբանությամբ, 04.12.2015թ., 29.12.2015թ. որոշումներով դիմումները մերժվել են։
Նշել է, որ ՀՀ Սահմանադրության համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետությունում ճանաչում և պաշտպանվում է սեփականության իրավունքը, ոչ ոքի չի կարելի զրկել սեփականությունից, բացառությամբ դատական կարգով օրենքով նախատեսված դեպքերի:
Վկայակոչելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը, «Վարչարարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 20-րդ կետը՝ խնդրել է պարտավորեցնել Քասախ համայնքի ղեկավարին գործով հայցվորների սեփականության իրավունքն իրենց հատկացված, իրենց կողմից տիրապետվող, օգտագործվող բնակարանների նկատմամբ ճանաչելու վերաբերյալ ընդունել բարենպաստ վարչական ակտ:
Գործի քննության ընթացքում հայցվորների ներկայացուցիչը նշել է, որ հայցվորները հաշվառված են Կոտայքի մարզ, գ. Քասախ Գ. Նժդեհի 2-րդ նրբանցք 9ա շենքի համապատասխան բնակարաններում, մինչդեռ, ըստ ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կողմից տրված տեղեկության, նշված շենքը սեփականության իրավունքով չի պատկանում Քասախ համայնքին, հետևաբար այն հանդիսանում է պետական սեփականություն: Խնդրել է պարտավորեցնել ՀՀ կառավարությանը ընդունելու բարենպաստ վարչական ակտ՝ հայցվորներին հատկացված, իրենց կողմից տիրապետվող, օգտագործվող բնակարանները սեփականության իրավունքով իրենց հատկացնելու վերաբերյալ:
Նախնական դատական նիստերի ընթացքում հայցվորի ներկայացուցիչը մի քանի անգամ փոխելով հայցի հիմքը՝ ի վերջո հստակեցնելով այն, նշել է, որ պատասխանող ՀՀ կառավարությունը «1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց իրավական և սոցիալ-տնտեսական երաշխիքների մասին» ՀՀ ՀՕ-120 օրենքի 4-րդ հոդվածի համաձայն պետք է ընդունի հայցվորների հայցած բարենպաստ վարչական ակտը:

Պատասխանող Քասախ համայնքի ներկայացուցչի ներկայացրած
փաստերը, հիմնավորումները.

Դատարան ներկայացրած պատասխանով պատասխանող Քասախ համայնքի ներկայացուցիչը հայտնել է, որ հայցվորները նշում են, որ իրենց տրված բնակարանները հատկացնելիս այդ որոշումներում կատարվել են անօրինական գրառումներ, սակայն միևնույն ժամանակ մեջբերում են «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 20-րդ կետը, որի համաձայն նրանց տրամադրվել են այդ բնակարաններն օգտագործման նպատակով, ինչպես նաև առկա չէ որևէ ապացույց դրա անօրինականության վերաբերյալ:
Վկայակոչելով 2015թ. խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 10-րդ հոդվածի 1-ին և 60-րդ հոդվածի 1-ին և 4-րդ մասերը, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 163-րդ հոդվածի 1-ին մասը՝ նշել է, որ հայցվորներին ընձեռվել է միայն օգտագործման և տիրապետման իրավունքը, որն իրենից չի ենթադրում սեփականության իրավունքի առկայություն:
Հայցվորները պահանջում են իրենց բնակարանների սեփականաշնորհում, սակայն հայցում նշված չէ որևէ իրավական հիմք, որի համաձայն ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքը պարտավոր է սեփականաշնորհել այդ բնակարանները, իսկ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածի 20-րդ մասն իրենից ենթադրում է հայեցողական լիազորություն, և այդ բնակարանները տրված են հայցվորներին միայն տիրապետման և օգտագործման իրավունքով։
Հայցվորներին տրված բնակարանները վերակառուցվել և շահագործման են հանձնվել ՄԱԿ ՓԳՀ-ի, ՀՀ ՏԿՆ-ի և ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի միջև կնքված ՓՈԽԸՄԲՌՆՄԱՆ հուշագրի հիման վրա, և նախատեսվել է տրամադրել միայն որոշակի խումբ անձանց միայն օգտագործման և տիրապետման իրավունքով։
Նշել է, որ հայցում ներկայացված չէ իրավական որևիցե հիմք հայցում ներկայացված գործողությունները կատարելու համար։
Ելնելով վերոգրյալից՝ խնդրել է մերժել հայցը:

Պատասխանող ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության ներկայացուցչի ներկայացրած փաստերը, հիմնավորումները.

ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ գյուղի Գ.Նժդեհի 2-րդ նրբանցք, թիվ 9ա շենքի բնակիչներ, Ադրբեջանից բռնագաղթած և ՀՀ քաղաքացիություն ստացած սույն գործով հայցվորների ներկայացուցիչը 2015թ. նոյեմբերի 23-ին դիմել էր ՀՀ վարչապետին, իսկ 2015թ. նոյեմբերի 26-ին՝ ՀՀ Նախագահին՝ հայցվորների կողմից իրենց զբաղեցրած բնակարանները սեփականաշնորհելու հարցով։
Դիմումներն ուղարկվել են ՀՀ ՏԿԱԻՆ միգրացիոն պետական ծառայություն և դրանց վերաբերյալ 04.12.2015թ. թիվ 01/12/4795-15 գրությամբ Ն. Բադալյանին պատասխանվել է, որ տվյալ բնակարանները հանդիսանում են սոցիալական տիպի բնակարաններ և ենթակա չեն սեփականաշնորհման, քանի որ հատկացվել են փախստական (այդ թվում՝ ՀՀ քաղաքացիություն ստացած) ընտանիքներին անհատույց օգտագործման նպատակով։
Պարզաբանվել է նաև, որ այդ բնակարանների հետ կապված հարցերը կարգավորվում են ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի (այսուհետ՝ ՓԳՀ) հայաստանյան գրասենյակի, ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարության և ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավարի միջև 2009 թվականին կնքված «Քասախ համայնքի նախկին գործարանի արտադրական մասնաշենքի սոցիալական տան վերակառուցման համագործակցության շրջանակների վերաբերյալ» փոխըմբռնման հուշագրով (այսուհետ՝ Հուշագիր)։
Իր դիրքորոշումը հիմնավորելու համար պատասխանողի ներկայացուցիչը վկայակոչել է Հուշագրի 2.1, 2.3 և 2.9 կետերը:
Բացի այդ, նշել է, որ հայցվորների անունից ՀՀ Նախագահին և ՀՀ վարչապետին ուղղված դիմումներում հայցվորների ներկայացուցիչ Ն. Բադալյանը նշել էր, թե ԲԲՀ-ի 2010-2013թթ. որոշումներով հայցվորների ընտանիքներին բնակարաններ են հատկացվել ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ գյուղի Գ. Նժդեհի 2-րդ նրբանցք, թիվ 9ա շենքում և «այդ որոշումների քաղվածքներում կատարվել են անօրինական գրառումներ՝ «հատկացնել առանց սեփականաշնորհման իրավունքի» նշումով, իսկ անձնագրերի մեջ հաշվառումը՝ դարձյալ անօրինական, գրվել է «փաստացի բնակվող»:
Ծառայության կողմից 04.12.2015թ. թիվ 01/12/4795-15 գրության հետ մեկտեղ Ն. Բադալյանին է տրամադրել նաև Հուշագրի պատճենը՝ այդ փաստաթղթերին առավել մանրամասն ծանոթանալու համար։ Սակայն, այնուհանդերձ, Ն. Բադալյանը դատարան ներկայացրած իր հայցադիմումում շարունակել է պնդել «անօրինական գրառումների» մասին իր անհիմն հայտարարությունը։
Վկայակոչելով Հուշագրի 2.5 և 2.4 կետերը՝ նշել է, որ նշված կետերով ամրագրված դրույթներից որևէ բացառություն Հուշագրով նախատեսված չէ, հետևաբար փաստաբան Ն.Բադալյանի ներկայացրած հայցապահանջը՝ «ճանաչելու հայցվորների սեփականության իրավունքն իրենց հատկացված, իրենց կողմից տիրապետվող, օգտագործվող բնակարանների նկատմամբ» անհիմն է, չի բխում Հուշագրի պահանջներից և ենթակա է մերժման։
Բացի այդ, նշել է, որ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ գյուղի Գ. Նժդեհի 2-րդ նրբանցք, թիվ 9ա շենքում հայցվորների ընտանիքներին բնակարաններ հատկացնելու մասին ԲԲՀ–ի որոշումների քաղվածքները ստորագրվել են հայցվորների կողմից, ինչից հետևում է, որ վերջիններս ի սկզբանե տեղեկացված են եղել այդ բնակարաններն առանց սեփականաշնորհելու իրավունքի իրենց հատկացնելու պայմանի մասին։ Տվյալ պարագայում ավելի քան անհասկանալի է նրանց, առավել ևս նրանց փաստաբանի՝ Հուշագրին և ԲԲՀ-ի որոշումներին հակասող պահանջը՝ սոցիալական տուն հանդիսացող շենքում իրենց հատկացված բնակարանները սեփականաշնորհելու մասին։
Նշել է նաև, որ հայցվորներն իրենց հատկացված բնակարանների նկատմամբ սեփականության իրավունք երբևէ չեն ունեցել, ուստի գոյություն չունեցող սեփականությունից նրանց «զրկելու» մասին խոսք լինել չի կարող։
Հայցվորների ներկայացուցչի կողմից «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասը վկայակոչելու վերաբերյալ նշել է, որ տվյալ իրավանորմը սույն գործի շրջանակներում վկայակոչելը ընդհանրապես տեղին չէ, քանի որ պարզ չէ, թե որ վարչական ակտի անվավեր ճանաչման մասին է խոսքը։ Բացի այդ, Ն. Բադալյանը չի էլ նշել, թե տվյալ դեպքում որ օրենքն է խախտվել, կամ սխալ կիրառվել, կամ սխալ մեկնաբանվել։
Ելնելով վերոգրյալից՝ խնդրել է մերժել հայցը:


2018թ. հունիսի 12-ին նշանակված դատական նիստին պատսխանողների ներկայացուցիչները չներկայացան, թեև պատշաճ կարգով ծանուցված էին դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին։
Ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 103-րդ հոդվածի 2-րդ մասով` դատարանը որոշել է գործը քննել պատասխանողների ներկայացուցիչների բացակայությամբ։


Գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.

գ ՀՀ ԿԱ ԱԳԿՊԿ Եղվարդ տարածքային ստորաբաժանման կողմից 14.11.2011թ. տրված թիվ 2806925 սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի համաձայն՝ Գ. Նժդեհի փողոց 2-րդ նրբանցք թիվ 9 հասցեում գտնվող անշարժ գույքը (1/ սպառողական տուն, 2/ կոլեկտիվ կենտրոն և հողամաս) սեփականության իրավունքով պատկանում է Քասախ համայնքին:
գ ՀՀ Քասախ համայնքի ղեկավարի 02.12.2012թ. թիվ 230-Ա որոշմամբ որոշվել է Գ. Նժդեհի 9 հասցեում գտնվող նորակառույց կոլեկտիվ կենտրոնի և սոցիալական տան բնակարանները հասցեավորել համաձայն հավելվածի: Հավելվածի համաձայն՝ կոլեկտիվ կենտրոնին տրամադրվել է Գ. Նժդեհի փողոց, 2-րդ նրբանցք շենք 9, իսկ սոցիալական տանը՝ Գ. Նժդեհի փողոց, 2-րդ նրբանցք շենք 9ա հասցեները:
գ ՄԱԿ-ի փախստականների գծով գերագույն հանձնակատարի հայաստանյան գրասենյակի և ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարության միգրացիոն պետական ծառայության բնակարանների բաշխման համատեղ հանձնաժողովի 2010թ-ի հունիսի 22-ի նիստի թիվ 2, 2012թ-ի հուլիսի 24-ի նիստի թիվ 5, 2012թ-ի սեպետմբերի 25-ի նիստի թիվ 6, 2013թ-ի հուլիսի 2-ի նիստի թիվ 1, արձանագրությունից համապատասխանաբար 04.08.2010թ., 27.07.2012թ., 28.09.2012թ., 04.07.2013թ. քաղվածքների համաձայն՝ որոշվել է սույն գործով հայցվորներին հատկացնել ՄԱԿ ՓԳՀ-ի ֆինանսավորմամբ վերակառուցված Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի Գարեգին Նժդեհ 2/9 հասցեում գտնվող շենքում /սոցիալական տուն/ բնակարաններ առանց սեփականաշնորհելու իրավունքի:
գ Սույն գործով հայցվորները ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախի համայնքի ղեկավարին հասցեագրված դիմումներով խնդրել են «ՀՀ պետական, հանրային և համայնքային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն սեփականաշնորհել Քասախ համայնքի Գ. Նժդեհի 2-րդ նրբ. 9ա շենքի իրենց հատկացված բնակարանները որպես իրենց սեփականություն:
գ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավարի 02.12.2015թ. թիվ 471 գրությամբ հայտնվել է, որ համաձայն 2009թ-ի ՄԱԿ ՓԳՀ-ի, ՀՀ ՏԿՆ-ի և համայնքի ղեկավարի միջև կնքված փոխըմբռնման հուշագրի նշված բնակարանները հանդիսանում են սոցիալական բնակարաններ և «Շահառուներն իրավունք չունեն սեփականաշնորհել, վաճառել, նվիրատվություն կատարել, կտակել, վարձակալության տրամադրել կամ բնակությունից զատ այլ նպատակով օգտագործել իրենց հատկացված բնակարանները», իսկ «ՀՀ Պետական և հանրային բնակարանային ֆոնդի սեփականաշնորհման մասին» ՀՀ օրենքն ուժը կորցրել է 2007թ. հունվարի 4-ին։ Ուստի անորոշ ժամանակով օգտագործման իրավունքով տրամադրված բնակարանները սեփականաշնորհվել չեն կարող:
գ Հայցվորների ներկայացուցիչը 2015թ. նոյեմբերի 23-ին դիմել էր ՀՀ վարչապետին, իսկ 2015թ. նոյեմբերի 26-ին՝ ՀՀ Նախագահին՝ հայցվորների կողմից իրենց զբաղեցրած բնակարանները սեփականաշնորհելու հարցով, որոնց ի պատասխան ՀՀ տարածքային կառավարման և արտակարգ իրավիճակների նախարարության միգրացիոն պետական ծառայություն 04.12.2015թ. թիվ 01/12/4795-15 գրությամբ Ն. Բադալյանին պատասխանվել է, որ տվյալ բնակարանները հանդիսանում են սոցիալական տիպի բնակարաններ և ենթակա չեն սեփականաշնորհման, քանի որ հատկացվել են փախստական (այդ թվում՝ ՀՀ քաղաքացիություն ստացած) ընտանիքներին անհատույց օգտագործման նպատակով:

Հաշվի առնելով կողմերի ներկայացրած փաստարկներն ու իրավական դիրքորոշումները, հետազոտելով գործում առկա գրավոր ապացույցները, և դրանցից յուրաքանչյուրը գնահատելով բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ, դատարանը եզրակացրեց, որ հայցվորների պահանջն ենթակա է մերժման՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ։

ՀՀ վարչական դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը սահմանում է վարչական դատարանում իրավունքի պաշտպանության հիմքերը, որոնց շարքում, ի թիվս այլնի, ամրագրված է, որ յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով իրավունք ունի դիմելու վարչական դատարան, եթե համարում է, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ դրա պաշտոնատար անձի վարչական ակտով, գործողությամբ կամ անգործությամբ` խախտվել են կամ անմիջականորեն կարող են խախտվել նրա` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, միջազգային պայմանագրերով, օրենքներով կամ այլ իրավական ակտերով ամրագրված իրավունքները և ազատությունները: Ընդ որում, օրենսդիրը հստակ սահմանում է նաև վարչադատական պաշտպանության իրականացման եղանակները (ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 66-69-րդ հոդվածներով նախատեսված հայցատեսակներ) և վարչական արդարադատության շրջանակներում վարչական դատարանի լիազորությունները (նույն օրենսգրքի 125-րդ հոդված):
Դատարանը փաստում է, որ սույն գործով դատարան է ներկայացվել պարտավորեցման հայց:
Միաժամանակ դատարանն արձանագրում է, որ բարենպաստ վարչական ակտ հայցելու հետ կապված իրավական պաշտպանության ինստիտուտը կարգավորվում է պարտավորեցման հայցով, որի շրջանակներում հայցվորը կարող է պահանջել ընդունելու բարենպաստ վարչական ակտ (ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 67-րդ հոդված): Նշված նորմի համաձայն՝ պարտավորեցման հայցով հայցվորը կարող է պահանջել ընդունել այն բարենպաստ վարչական ակտը, որի ընդունումը մերժել է վարչական մարմինը։ Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ պարտավորեցման հայցը ներառում է վարչական մարմնի կողմից սույն հոդվածի 1-ին մասում նշված միջամտող վարչական ակտը վիճարկելու պահանջը:
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 124-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն` հայցվող բարենպաստ վարչական ակտի, ինչպես նաև հայցվող գործողության կամ դրանից ձեռնպահ մնալու իրավաչափությունը որոշվում է դատական ակտի կայացման դրությամբ ձեռք բերված ապացույցների շրջանակում և դատական ակտի կայացման պահին գործող օրենքների հիման վրա:
Դատարանը փաստում է, որ վարչական դատավարության կարգով դատական պաշտպանության իրավունքի իրացման նպատակով օրենսդրի կողմից սահմանված կանոններին համապատասխան անձը վարչական դատարան կարող է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 67-րդ հոդվածով նախատեսված պարտավորեցման հայց ներկայացնել միայն այն բարենպաստ վարչական ակտ ընդունելու պահանջով, որն ընդունելու պահանջով անձը դիմել է տվյալ վարչական մարմնին և որի ընդունումը մերժվել է վարչական մարմնի կողմից, այսինքն` տվյալ բարենպաստ վարչական ակտի ընդունման առնչությամբ անձի և վարչական մարմնի կողմից պետք է ծագած լինի վարչաիրավական հարաբերություն, որի արդյունքում վարչական մարմինը պետք է մերժած լինի տվյալ բարենպաստ վարչական ակտի ընդունումը՝ այդ մասին ընդունելով միջամտող վարչական ակտ, որի վիճարկումն ինքնին ներառվում է պարտավորեցման հայցի մեջ: Պարտավորեցման հայցի դեպքում հայցվող բարենպաստ վարչական ակտի իրավաչափության հանգամանքը որոշում է դատական ակտի կայացման դրությամբ ձեռք բերված ապացույցների շրջանակում և դատական ակտի կայացման պահին գործող օրենքների հիման վրա: Բարենպաստ վարչական ակտ ընդունելուն վարչական մարմնին պարտավորեցնելու համար դատաքննությամբ պետք է ձեռք բերվեն բավարար և անհերքելի ապացույցներ այն մասին, որ հայցվող բարենպաստ վարչական ակտը գործի քննության և դատական ակտ կայացնելու դրությամբ կոնկրետ հարաբերությունները կարգավորող գործող իրավական ակտերի կանոնակարգումների համաձայն ենթակա է ընդունման:
Դատարանի գնահատմամբ դատական պաշտպանությունից օգտվելը չի կարող լինել ինքնանպատակ, այլ այն պետք է ուղղված լինի անձի խախտված իրավունքների վերականգնման ապահովմանը: Դատարան դիմելու իրավունքն անձի համար ապահովում է իրավական երաշխիքներ` իր իրավունքների խախտումների դեպքում ստանալու արդյունավետ իրավական պաշտպանություն:
Այսպես, հայցվորների կողմից ներկայացված պահանջն ընդդեմ ՀՀ կառավարության, ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության ենթակա է մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ:
Տեղական ինքնակառավարումը` որպես ժողովրդավարության էական հիմքերից մեկը, երաշխավորվում է 2015թ. խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 9-րդ հոդվածով:
2015թ. խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 179-րդ հոդվածի համաձայն՝
1. Տեղական ինքնակառավարումը տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավունքն ու կարողությունն է՝ համայնքի բնակիչների շահերից ելնելով, Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան, սեփական պատասխանատվությամբ լուծելու համայնքային նշանակության հանրային հարցերը:
2. Տեղական ինքնակառավարումն իրականացվում է համայնքներում:
2015թ. խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 180-րդ հոդվածի համաձայն՝
1. Համայնքը մեկ կամ մի քանի բնակավայրերի բնակիչների հանրություն է։
2. Համայնքը հանրային իրավունքի իրավաբանական անձ է։
2015թ. խմբագրությամբ ՀՀ Սահմանադրության 184-րդ հոդվածի համաձայն՝
1. Համայնքն ունի հողի, ինչպես նաև այլ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունք։
2. Համայնքի տարածքում գտնվող հողը, բացառությամբ պետությանը, ինչպես նաև ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց պատկանող հողերի, համայնքի սեփականությունն է։
3. Համայնքի ավագանին օրենքով սահմանված կարգով տնօրինում է համայնքի սեփականությունը:
«Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի 21-րդ կետի համաձայն՝ համայնքի ավագանին սույն օրենքով սահմանված կարգով`համայնքի ղեկավարի առաջարկությամբ որոշում է կայացնում համայնքի սեփականություն հանդիսացող գույքն օգտագործման տրամադրելու կամ օտարելու մասին (...):
«Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի 16-րդ կետի համաձայն՝ համայնքի ղեկավարը սույն օրենքով սահմանված կարգով` համայնքի ավագանու որոշմամբ և սահմանած պայմաններով օտարում կամ օգտագործման է տրամադրում համայնքի սեփականություն հանդիսացող գույքը:
Վերոգրյալ իրավակարգավորումների վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ համայնքի սեփականությունը տնօրինում է համայնքի ավագանին, համայնքի սեփականություն հանդիսացող գույքի օտարման կամ օգտագործման վերաբերյալ որոշում կայացնելու իրավասություն ունեն տեղական ինքնակառավարման մարմինները, մասնավորապես՝ այդ որոշումը կայացնում է համայնքի ավագանին՝ համայնքի ղեկավարի առաջարկությամբ:
Տվյալ դեպքում, հայցվորների ներկայացուցչի միջնորդությամբ դատարանը 10.11.2017թ. որոշմամբ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավար Արայիկ Մկրտչյանին փոխարինել է պատշաճ պատասխանողով՝ ՀՀ կառավարությունով: Նույն օրվա արձանագրային որոշմամբ Դատարանը ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքին ներգրավվել է որպես երկրորդ պատասխանող:
Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ ՀՀ ԿԱ ԱԳԿՊԿ Եղվարդ տարածքային ստորաբաժանման կողմից 14.11.2011թ. տրված թիվ 2806925 սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի համաձայն՝ Գ. Նժդեհի փողոց 2-րդ նրբանցք թիվ 9 հասցեում գտնվող անշարժ գույքը (1/ սպառողական տուն, 2/ կոլեկտիվ կենտրոն և հողամաս) Քասախ համայնքի սեփականությունն է:
ՀՀ Քասախ համայնքի ղեկավարի 02.12.2012թ. թիվ 230-Ա որոշմամբ որոշվել է Գ. Նժդեհի 9 հասցեում գտնվող նորակառույց կոլեկտիվ կենտրոնի և սոցիալական տան բնակարանները հասցեավորել համաձայն հավելվածի: Հավելվածի համաձայն՝ կոլեկտիվ կենտրոնին տրամադրվել է Գ. Նժդեհի փողոց, 2-րդ նրբանցք շենք 9, իսկ սոցիալական տանը՝ Գ. Նժդեհի փողոց, 2-րդ նրբանցք շենք 9ա հասցեները:
Փաստորեն, ՀՀ Քասախ համայնքի Գ. Նժդեհի փողոց, 2-րդ նրբանցք շենք 9ա հասցեում գտնվող անշարժ գույքը ՀՀ Քասախ համայնքի սեփականությունն է, ուստի դատարանն անհիմն է համարում հայցվորների այն փաստարկը, որ նշված հասցեում գտնվող շենքի նկատմամբ Քասախ համայնքի սեփականությունը գրանցված չէ, հետևաբար այն հանդիսանում է պետական սեփականություն:
Այսպիսով, դատարանի գնահատմամբ ՀՀ կառավարությունը կամ ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարությունը իրավասու չեն Քասախ համայնքի սեփականություն հանդիսացող գույքի վերաբերյալ հայցվորներին սեփականության իրավունքով հատկացնելու վերաբերյալ որոշում կայացնելու, հետևաբար ընդդեմ ՀՀ կառավարության կամ ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության հայցն ենթակա է մերժման:

Հայցվորների պահանջն ընդդեմ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ևս ենթակա է մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ:
ՀՀ վճռաբեկ դատարանը թիվ ՎԴ/3271/05/12 վարչական գործով 18.07.2014 թվականին կայացրած որոշմամբ անդրադառնալով ՀՀ վարչական դատարանում գործի քննության շրջանակներին, բացահայտել է հայցի հիմքի և առարկայի բովանդակությունը՝ նշելով, որ հայցի առարկան այն նյութաիրավական պահանջն է, որը հայցվորը ներկայացնում է պատասխանողի դեմ:
Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ հայցի փաստական հիմքն այն հանգամանքներն են, որոնց հետ նյութական իրավունքի նորմը կապում է իրավահարաբերությունների առաջացումը, փոփոխումը կամ դադարումը: Հայցի փաստական հիմքն ըստ էության իրավաբանական փաստերն են, հանգամանքները, որոնք հիմք են հանդիսացել հայցվորի պահանջի համար:
Վճռաբեկ դատարանը գտել է նաև, որ հայցի փաստական հիմքից բացի հայցի տարրերի մեջ ներառվում է նաև հայցի իրավական հիմքը, որն այն իրավական նորմերն են, որոնք կարգավորում են վիճելի իրավահարաբերությունը:
Փաստորեն, հայցն անհատականացվում է իր այս երկու տարրերի` հայցի հիմքի և առարկայի շնորհիվ: ՀՀ օրենսդրությունն ընձեռում է հայցի հիմքն ու առարկան փոփոխելու իրավական հնարավորություն, ընդ որում, հայցի առարկայի փոփոխությունը ենթադրում է հայցվորի` պատասխանողին ուղղված նյութաիրավական պահանջի փոփոխություն, իսկ հայցի հիմքի փոփոխությունն իրենից ներկայացնում է այն հանգամանքների փոփոխությունը, որոնց վրա հիմնվում է այդ նյութաիրավական պահանջը:
Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ ՀՀ օրենսդրությունը տնօրինչականության (դիսպոզիտիվության) սկզբունքին համապատասխան հայցի հիմքը և առարկան փոխելու իրավունքը վերապահում է միայն հայցվորին:
Հաշվի առնելով, որ գործը քննվում է հայցի առարկայի և հիմքի շրջանակներում, դատարանը փաստում է, որ սույն գործով հայցվորների ներկայացուցիչը նախնական դատական նիստի ընթացքում խնդրել է պարտավորեցնել ընդունելու բարենպաստ վարչական ակտ՝ որպես հայցի իրավական հիմք նշելով «1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց իրավական և սոցիալ-տնտեսական երաշխիքների մասին» ՀՀ օրենքը:
Այսպես. «1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց իրավական և սոցիալ-տնտեսական երաշխիքների մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն՝ սույն օրենքի գործողությունը տարածվում է 1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց վրա:
Նույն օրենքի 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ պետական, բյուջետային հիմնարկների տնօրինության տակ գտնվող հանրակացարանային բնակելի տարածքները սեփականաշնորհվում են դրանցում երեք տարուց ավելի բնակվող` բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց:
Սեփականաշնորհման կարգը և սեփականաշնորհման ենթակա հանրակացարանների ցանկը հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:
Վերոգրյալ իրավանորմերի վերլուծությունից բխում է, որ սեփականաշնորման ենթակա են պետական, բյուջետային հիմնարկների տնօրինության տակ գտնվող հանրակացարանային բնակելի տարածքները՝ դրանցում երեք տարուց ավելի բնակվող, 1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց կողմից:
«Պետական կառավարչական հիմնարկների մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հիմնարկն իրավաբանական անձի կարգավիճակ չունեցող կազմակերպություն է, որն ստեղծվում է Հանրապետության Նախագահին, օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանության մարմիններին, դատախազությանը, տեղական ինքնակառավարման մարմիններին, ինչպես նաև օրենքի հիման վրա ստեղծված` պետական կառավարչական գործառույթներ իրականացնող այլ պետական մարմիններին (այսուհետ` պետական մարմին) վերապահված լիազորությունների լիարժեք և արդյունավետ իրականացման և քաղաքացիական իրավահարաբերություններին նրանց մասնակցության ապահովման նպատակով:
«Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ սույն օրենքի իմաստով բյուջետային հիմնարկներ են բյուջեներից ֆինանսավորվող պետական և համայնքային հիմնարկները:
Տվյալ դեպքում, Քասախ համայնքի Գ. Նժդեհի փող. 2-րդ նրբ. թիվ 9ա շենքը չի գտվում պետական, բյուջետային հիմնարկների տնօրինության տակ: Ավելին, այն ՀՀ կառավարության կողմից չի ճանաչվել որպես սեփականաշնորհման ենթակա հանրակացարան, ինչն ընդունել է նաև հայցվորների ներկայացուցիչը: Հետևաբար «1988-1992 թվականներին Ադրբեջանի Հանրապետությունից բռնագաղթված և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստացած անձանց իրավական և սոցիալ-տնտեսական երաշխիքների մասին» ՀՀ օրենքը չի կարող Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի կողմից Գ. Նժդեհի փող. 2-րդ նրբ. թիվ 9ա շենքի՝ հայցվորներին հատկացված բնակարանները սեփականության իրավունքով տրամադրելու հիմք հանդիսանալ:
Հաջորդիվ, ՄԱԿ ՓԳՀ-ի, ՀՀ ՏԿՆ-ի և համայնքի ղեկավարի միջև 2009թ-ին կնքված փոխըմբռնման հուշագրի /այսուհետ 2009թ. հուշագիր/ 2.1 կետը սահմանում է, որ համաձայն Քասախ համայնքի ավագանու 2009 թվականի մարտի 9-ի թիվ 4/4 որոշման՝ համայնքի սեփականություն հանդիսացող նախկին գործարանի արտադրական մասնաշենքը /այսուհետ՝ «Շենք»/, որը գտնվում է ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի Գարեգին Նժդեհ 2/9 հասցեում, տրամադրվում է ՄԱԿՓԳՀ-ի ֆինանսավորմամբ՝ անապահով փախստական /այդ թվում՝ ՀՀ քաղաքացիություն ստացած/ և տեղաբնակ /այդ թվում՝ ՆՏԱ/ ընտանիքների համար 50-54 /հիսունից հիսունչորս/ սոցիալական բնակարան և սոցիալական/առևտրային հատված կառուցելու նպատակով:
2009թ. հուշագրի 2.4 կետի համաձայն՝ ընտրված շահառուներն իրավունք կունենան բնակվել ԲԲՀ-ի/համայնքի կողմից իրենց հատկացված սոցիալական բնակարաններում և օգտվել համայնքի կողմից մատուցվող ծառայություններից մինչ այն պահը, երբ կդառնան ինքնաբավ և կտեղափոխվեն այլ մշտական/այլընտրանքային բնակարան կամ կդադարեն համապատասխանել սահմանված չափանիշներին: Քասախի ՀՂ-ի և յուրաքանչյուր շահառուի միջև կկնքվի Անշարժ գույքի անհատույց օգտագործման պայմանագիր՝ հիմք ընդունելով ԲԲՀ-ի որոշումը /տեղաբնակների դեպքում՝ համայնքի որոշման հիման վրա/, որը կսահմանի յուրաքանչյուր կողմի իրավունքներն ու պարտականությունները, ինչպես նաև սոցիալական տների շահագործման ու պահպանման կարգը:
2009թ. հուշագրի 2.5 կետի համաձայն՝ շահառուներն իրավունք չունեն սեփականաշնորհել, վաճառել, նվիրատվություն կատարել, կտակել, վարձակալության տրամադրել կամ բնակությունից զատ այլ նպատակով օգտագործել իրենց հատկացված սոցիալական բնակարանները ...:
2009թ. հուշագրի 4.3 կետի համաձայն՝ ԲԲՀ-ի որոշման հիման վրա Միգրացիոն գործակալությունն ընտրված շահառուներին տրամադրում է հանձնաժողովի նիստի արձանագրության քաղվածքը: Ընտրված շահառուները ստանում են սոցիալական բնակարանների անհատույց օգտագործման իրավունք:
ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարության միգրացիոն պետական ծառայությունը, ՄԱԿ-ի փախստականների գծով հանձնակատարի ներկայացուցչությունը ՀՀ-ում /ՄԱԿ ՓԳՀ/, «Սեյվ դը չիլդրեն ֆեդերեյշն ինկ.» կազմակերպության հայաստանյան գրասենյակը և Կոտայքի մարզի համայնքապետարանը 2011թ. հուլիս ամսին կնքել են Փոխըմբռնման հուշագիր /այսուհետ Հուշագիր/, ըստ որի՝ համաձայն Քասախ համայնքի ավագանու 2010 թվականի մայիսի 17-ի թիվ 29 որոշման՝ համայնքի սեփականություն հանդիսացող նախկին գործարանի արտադրական մասնաշենքը /այսուհետ՝ «Շենք»/, որը գտնվում է ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի Գարեգին Նժդեհ 2-րդ նրբանցք, թիվ 9 հասցեում, տրամադրվում է «Սեյվ դը չիլդրեն»-ին՝ անապահով փախստական, քաղաքացիություն ստացած նախկին փախստական և բնակարանի կարիք ունեցող անապահով տեղաբնակ ընտանիքների համար 22 բնակարանից բաղկացած համայնքային կենտրոն կառուցելու համար:
Հուշագրի 2.5 կետի համաձայն՝ ընտրված շահառուներն իրավունք կունենան բնակվել իրենց հատկացված բնակարաններում մինչ այն պահը, երբ կտեղափոխվեն այլ մշտական/այլընտրանքային բնակարան:
Հուշագրի 2.6 կետի համաձայն՝ շահառուներն իրավունք չունեն սեփականաշնորհել, վաճառել, նվիրատվություն կատարել, կտակել, վարձակալության տրամադրել կամ բնակությունից զատ այլ նպատակով օգտագործել իրենց հատկացված բնակարանները ...:
Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ ՄԱԿ-ի փախստականների գծով գերագույն հանձնակատարի հայաստանյան գրասենյակի և ՀՀ տարածքային կառավարման նախարարության միգրացիոն պետական ծառայության բնակարանների բաշխման համատեղ հանձնաժողովի 2010թ-ի հունիսի 22-ի նիստի թիվ 2, 2012թ-ի հուլիսի 24-ի նիստի թիվ 5, 2012թ-ի սեպտեմբերի 25-ի նիստի թիվ 6, 2013թ-ի հուլիսի 2-ի նիստի թիվ 1 արձանագրություններից համապատասխանաբար 04.08.2010թ., 27.07.2012թ., 28.09.2012թ., 04.07.2013թ. քաղվածքների համաձայն՝ որոշվել է սույն գործով հայցվորներին հատկացնել առանց սեփականաշնորհելու իրավունքի ՄԱԿ ՓԳՀ-ի ֆինանսավորմամբ վերակառուցված Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի Գարեգին Նժդեհ 2/9 հասցեում գտնվող շենքում /սոցիալական տուն/ բնակարաններ: Ընդ որում, նշված քաղվածքների բովանդակությանը, հետևաբար նաև բնակարաններն առանց սեփականաշնորհման իրավունքի հատկացնելու մասին տեղեկացված են եղել նաև հայցվորները, քանի որ նշված քաղվածքներում առկա են նաև նրանց ստորագրությունները:
Միաժամանակ դատարանը փաստում է նաև, որ վիճելի անշարժ գույքի նկատմամբ առկա է սահմանափակում, մասնավորապես՝ Քասախ համայնքը, համայնքի ավագանու 2011 թվականի նոյեմբերի 14-ի թիվ 54-Ա որոշման համաձայն «Սեյվ դե չիլդրեն ֆեդերեյշն ինկ.» կազմակերպության հետ ստորագրել է համաձայնագիր, որով պարտավորվել է 20 տարիների ընթացքում չօտարել և գրավ չդնել ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի Գ. Նժդեհի 2-րդ նրբ. 9 հասցեում կազմակերպության միջոցներով կառուցված և կահավորված փախստականների կենտրոնը:
ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոն ստորաբաժանման 17.01.2017թ. թիվ ԼԱ-1/8585 գրության համաձայն՝ Կոտայքի մարզ գ. Քասախ Գ. Նժդեհի 2 նրբ. թիվ 9 /կոլեկտիվ կենտրոն, սոցիալական տուն և հողամաս/ հասցեի անշարժ գույքի նկատմամբ համաձայն 22.11.2011թ. ս/մ 11895 համաձայնագրի կիրառված է սահմանափակում:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին պարբերության համաձայն՝ անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը և այլ գույքային իրավունքները, այդ իրավունքների սահմանափակումները, դրանց ծագումը, փոխանցումն ու դադարումը ենթակա են պետական գրանցման:
«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ իրավունքի պետական գրանցումը մերժելու հիմք է, ի թիվս այլնի, անշարժ գույքի միավորի կամ դրա որևէ մասի նկատմամբ գրանցված սահմանափակում առկայությունը, որը բացառում է ներկայացված իրավունքի գրանցումը:
Տվյալ դեպքում, Քասախ համայնքը ստանձնած պարտավորության համաձայն իրավունք չունի «Սեյվ դե չիլդրեն ֆեդերեյշն ինկ.» կազմակերպության հետ ստորագրված համաձայնագրով նախատեսած սահմանափակման պետական գրանցման պահից 20 տարվա ընթացքում օտարել հայցվորներին հատկացված բնակարանները, որպիսի սահմանափակումը բացառում է այդ գույքի նկատմամբ այլ անձանց սեփականության իրավունքով փոխանցումը, ըստ այդմ՝ սեփականության իրավունքի գրանցումը:
Այսպիսով, դատարանը հանգում է այն եզրակացության, որ ՀՀ Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի ղեկավարը 02.12.2015թ. թիվ 471 գրությամբ հայցվորների հայցած բարենպաստ վարչական ակտն ընդունելը մերժելու վերաբերյալ կատարել է իրավաչափ եզրահանգում, հայցվող բարենպաստ վարչական ակտը դատական ակտ կայացնելու դրությամբ ենթակա չէ ընդունման, ուստի հայցվորների պահանջն ենթակա է մերժման:

Դատական ծախսերը.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախuերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախuերից, իսկ 57-րդ հոդվածի համաձայն` պետական տուրքի չափի, դրա վճարումից ազատելու, պետական տուրքի վճարումը հետաձգելու կամ տարաժամկետելու և դրա չափը նվազեցնելու հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով։
ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ կրում է մյուս կողմի դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար, իսկ նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն, եթե պատասխանող է հանդիսացել պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինը կամ պաշտոնատար անձը, ապա դատական ծախսերը դրվում են Հայաստանի Հանրապետության կամ համապատասխան համայնքի վրա, եթե պատասխանողի որոշումը, գործողությունը կամ անգործությունը դատարանը ճանաչել է ոչ իրավաչափ։
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հայցադիմումը ներկայացնելիս հայցվորների կողմից կատարվել է համապատասխան չափով պետական տուրքի վճարումը, ուստի հայցը մերժման ենթակա լինելու պայմաններում, դատական ծախսերի հարցը պետք է համարել լուծված:
Վերոգրյալի հիման վրա, ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ, 123-րդ, 126-127-րդ հոդվածներով, ՀՀ վարչական դատարանը՝

Վ Ճ Ռ Ե Ց

Վլադիմիր Արտաշի Մոսեսյանի, Կարինե Վազգենի Թովմասյանի, Նելլի Ռոբերտի Բաբայանի, Ալեքսանդր Սերգեյի Առուստամյանի, Էդուարդ Նիկիտի Մուրադյանցի, Վլադիմիր Էդուարդի Մուրադյանցի, Սերգեյ Էդուարդի Մուրադյանցի, Էմմա Միխայիլի Բալայանի, Ռաիսա Սերգեյի Առուստամյանի, Հայկանուշ Արմենակի Լալազարյանի, Գեննադի Շմավոնի Միրզոյանի, Շմավոն Սերգեյի Միրզոյանի, Թամարա Արտյոմի Չիրկինյանի, Հասմիկ Երվանդի Կարապետյանի, Ստելլա Ռուբենի Պետրոսյանի և Նադեժդա Շամիրի Շախրամանյանի հայցն ընդդեմ ՀՀ կառավարության, ՀՀ տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության և Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքի՝ բարենպաստ վարչական ակտ ընդունելուն պարտավորեցնելու պահանջի մասին, մերժել։
Դատական ծախսերի բաշխման հարցը համարել լուծված։
Վճիռն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից մեկ ամիս հետո և մինչև օրինական ուժի մեջ մտնելու համար սահմանված ժամկետը կարող է բողոքարկվել վերաքննության կարգով՝ ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարան։




ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ ԴԱՏԱՎՈՐ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ









_______________________________________-ին վճիռը մտել է օրինական ուժի մեջ։


ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ ԴԱՏԱՎՈՐ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ