Թիվ ԿԴ3/0050/02/11
Վ Ճ Ի Ռ
ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
14 փետրվարի 2013թ. ք. Չարենցավան

ԿՈՏԱՅՔԻ ՄԱՐԶԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԸ

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒԹՅԱՄԲ` ԴԱՏԱՎՈՐ ԷԴ. ՍԵԴՐԱԿՅԱՆԻ

ՔԱՐՏՈՒՂԱՐՈՒԹՅԱՄԲ` Ն. ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԻ

ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅԱՄԲ
ՀԱՅՑՎՈՐԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐª Մ. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
Լ. ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
ՊԱՏԱՍԽԱՆՈՂԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉª Ի. ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ


Դռնբաց դատական նիստում, քննելով քաղաքացիական գործն ըստ հայցի ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության /ՀՎՀՀ 00867234 Իռլանդիա, Քաունթրի Սիթ, Դանբոյն, Սամերհիլ Ռոադ, Սարնեյ/ ընդդեմ ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի /հասցեն` Կոտայքի մարզ, Նոր Գեղի Ավան, ՀՎՀՀ 03300843, գր. վկ. 02Ա050157/ª գումարի բռնագանձման և ըստ հակընդդեմ հայցի ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի ընդդեմ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությանª համաձայնագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին

Նկարագրական մաս

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1.Գործի դատավարական նախապատմությունը
Հայցվոր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությունը դիմել է դատարան 10.03.2011թ.:
Հայցադիմումը վարույթ է ընդունվել 10.03.2011թ. Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան /դատավորª Գ. Հեբոյան/:
Դատարանի 10.03.2011թ. որոշմամբ կիրառվել է հայցի ապահովման միջոցª արգելանք է դրվել ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի /այսուհետ նաևª ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ/ գույքի և դրամական միջոցների վրա 2.935.920 ՀՀ դրամի չափով:
04.05.2011թ. ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ն հակընդդեմ հայցադիմում է ներկայացրել դատարան:
Հակընդդեմ հայցադիմումը վարույթ է ընդունվել 04.05.2011թ.:
02.06.2011թ. Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը /դատավորª Գ. Հեբոյան/ որոշում է կայացրել դատահաշվապահական փորձաքննություն նշանակելու և քաղաքացիական գործի վարույթը կասեցնելու մասին:
Հայցվորի ներկայացուցիչ Մ. Գրիգորյանը որոշումը բողոքարկել է ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան 06.06.2011թ.:
ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 30.06.2011թ. որոշմամբ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 02.06.2011թ. որոշումը թողնվել է օրինական ուժի մեջ: Նշված որոշումը բողոքարկվել է ՀՀ Վճռաբեկ դատարան 06.07.2011թ., որի 10.08.2011թ. որոշմամբ բողոքը վերադարձվել է:
ՙՓորձաքննությունների ազգային բյուրո՚ ՊՈԱկ-ի տնօրեն Ա. Ջավադյանը 11.05.2012թ. դատարան է ներկայացրել 17.04.2012թ. թիվ 11-2605 եզրակացությունը:
ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը /դատավորª Գ. Հեբոյան/ 15.06.2012թ. կայացրել է վճիռ, որը 14.07.2012թ. բողոքարկվել է ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան:
ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 28.09.2012թ. որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի և գործն ուղարկել է նույն դատարանª նոր քննության:
11.10.2012թ. ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ն որոշումը բողոքարկել է ՀՀ Վճռաբեկ դատարան, որը 14.11.2012թ. որոշմամբ բողոքը վերադարձրել է:
Թիվ ԿԴ3/0050/02/11 քաղաքացիական գործը ընդունվել է վարույթ ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան /դատավորª Էդ. Սեդրակյան/ և նշանակվել նախնական դատական նիստ 03.12.2012թ.:
Գործը քննվել է համաձայն ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 222 գլխի կանոնների:

2. Հայցի հիմքերը, հայցվորի փաստարկները և պահանջը
Հայցվոր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությունը դիմելով դատարան հայտնել է, որ 15.06.2009թ. ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի, ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության և ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայնª ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ին ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերով նախատեսված գումարը, որը կազմում է 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ պարտավոր էր վճարել համաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում, իսկ նույն համաձայնագրի 2-րդ կետի համաձայն` նշված գումարը պետք է փոխանցվեր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին:
ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ին ըստ համաձայնագրի ներկայացվել են 03.02.2009թ., 19.03.2009թ. և 09.04.2009թ. դուրս գրված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, որի ընդհանուր գումարը կազմում էր 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ: Որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարում` պատասխանողը ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ, իսկ 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարում կատարելու պարտականությունը մինչ օրս կատարված չէ:
ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ին 2011թ. ուղղված գրությամբ հիշեցվել է նրա պարտքի մասին և առաջարկվել է ոչ ուշ, քան գրությունը ստանալուց երեք բանկային օրվա ընթացքում կատարել գումարի վճարման համաձայնագրով ստանձնած իր պարտավորությունը, որից հետո պարտապանի կողմից որևէ գումար չի վճարվել:
Որպես իրավական հիմնավորումª վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 289, 296, 347, 352, 470 հոդվածները:
Ելնելով վերոգրյալից և հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ պատասխանողը կամովին չի ցանկանում կատարել իր պարտավորությունը, ղեկավարվելով ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 347, 470 հոդվածներով, ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության 87 հոդվածովª խնդրել է ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ից հօգուտ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բռնագանձել 2.935.920 /երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան/ ՀՀ դրամ, ինչպես նաև 58.718 /հիսունութ հազար յոթ հարյուր տասնութ/ ՀՀ դրամ, որպես նախապես վճարված պետական տուրքի գումար:

Դատական նիստի ժամանակ հայցվորի ներկայացուցիչները պնդեցին հայցադիմումում առաջ քաշված փաստարկներն ու հանգամանքները և դատարանին խնդրեցին հայցապահանջը բավարարել ամբողջությամբ:

3.Պատասխանողի /հակընդդեմ հայցվորի/ իրավական դիրքորոշումը
Պատասխանող ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի ներկայացուցիչ Ի. Հակոբյանը հակընդդեմ հայցադիմում է ներկայացրել դատարանª հայտնելով, որ հիմք ընդունելով ՀՀ քաղ. դատ. օր-ի 96-րդ հոդվածի դրույթները` ներկայացնում է հակընդդեմ հայցը սկզբանական հայցի հետ համատեղ քննելու համար, քանի որ սկզբնական և հակընդդեմ հայցերի միջև առկա է փոխադարձ կապ ու դրանց համատեղ քննությունը կարող է ապահովել վեճի առավել արագ և ճիշտ լուծումը, բացի դրանից հակընդդեմ հայցի բավարարումը լրիվ կամ մասամբ կարող է բացառել սկզբնական հայցի բավարարումը:
Գտնում է, որ վիճարկվող hամաձայնագիրը չի համապատասխանում ՀՀ օրենսդրության պահանջներին և ենթակա է անվավեր ճանաչման հետևյալ պատճառաբանությամբ և հիմնավորումներով`
1.Հայցվորը դատարանին հայտնել է, որ 15.06.2009թ. ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի, ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության և ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է hամաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայն գործով հայցվոր ընկերությանը ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ-ապրանքագրերով նախատեսված` 4.254.000 ՀՀ դրամը վերջինս պարտավոր էր վճարել hամաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում: Նշված համաձայնագրով նախատեսված գումարից 1.318.080 ՀՀ դրամը պատասխանող ընկերությունն արդեն իսկ վճարել է, իսկ մնացած 2.935.920 ՀՀ դրամի վճարման պարտավորությունն առ այսօր կատարված չէ:
Հայտնել է, որ հայցվորը դատարանին ներկայացրել է թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ-ապրանքագրերը, որոնց հիման վրա վերջինիս պնդմամբ պետք է իրականացվեր վճարում, սակայն չի ներկայացրել հաշիվ-ապրանքագրերի հիմքը, այսինքն` պայմանագիր:
Հայցի հիմքում դրվել է ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի, ի դեմս ընկերության լուծարող Վահան Հարությունյանի և ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ի միջև կնքված 15.06.2009թ. համաձայնագիրը, որի 2-րդ կետի համաձայնª պատասխանողը պարտավորվել է վճարումներն իրականացնել հայցվոր ընկերության բանկային հաշվին, իսկ 3-րդ կետի համաձայն` համաձայնագրում նշված պարտավորությունը չի դադարում վաճառողի` ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի լուծարմամբ, իսկ համաձայնագրի 1-ին կետով սահմանված գումարի, ինչպես նաև հնարավոր կետանցով պայմանավորված տոկոսների պահանջի իրավունքը պետք է իրականացնի հայցվոր ընկերությունը: Սրանից հետևում է, որ համաձայնագրով կատարվել է պահանջի իրավունքի զիջում:
Որպես իրավական հիմնավորումª վկայակոչել է ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 297, 295, 397, 400, 401, 403, 450 հոդվածները, ՙԻրավական ակտերի մասին՚ ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածի 1-ին մասը:
Ուստի գտնում է, որ տվյալ դեպքում պահանջի զիջում չէր կարող կատարվել, քանի որ 397-րդ հոդվածի 1-ին կետի մեկնաբանությունից հասկանալի է դառնում, որ նախ պարտատերը որևիցե պայմանագրով պետք է ձեռք բերի պահանջի իրավունք, որպեսզի դրանով իսկ ձեռք բերի պահանջի իրավունքն այլ անձի զիջելու իրավունք: Այսինքն` պետք է լիներ գույքի օտարման (առուվաճառքի կամ մատակարարման) պայմանագիր: Հայցվորը, որպես պահանջի իրավունքը հավաստող փաստաթուղթ դատարանին որևէ պայմանագիր չի ներկայացրել, այլ ներկայացրել է միայն պահանջի իրավունքը զիջելու վերաբերյալ համաձայնագիրը և հաշիվ-ապրանքագրերը, ինչից հետևում է, որ վերջինս ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված կարգով չի ունեցել այդ պահանջի իրավունքը, հետևապես չէր կարող այդ իրավունքը զիջել այլ անձի:
Հետևաբար գույքի օտարման պայմանագրերի համար ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված է գործարքների գրավոր ձևը, որը չի պահպանվել: ՈՒստի գտնում է, որ անվավեր գործարքի հիման վրա զիջված պահանջի իրավունքն անհիմն է և վիճելի համաձայնագրի կողմերի համար պարտավորություններ չի առաջացնում:
2. Հարկ է համարում փաստել նաև, որ վիճելի համաձայնագիրը կնքվել է 15.06.2009թ.: Մինչդեռ իր կողմից ՀՀ ԱՆ իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությանը կատարված 08.04.2011թ. թիվ Հ-11 հարցմանն ի պատասխան ստացել է տեղեկատվություն այն մասին, որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի հիմնադիրներն էին հանդիսանում ՙԼԻՈՆՍՈԼ ԷԼ ԷԼ ՍԻ ՍԻԱ՚ ընկերությունը և ՙՕԼ ԹԵՔՆՈԼՈՋԻ ՀՈԼԴԻՆԳԶ՚-ը: Գործադիր մարմնի ղեկավարն է եղել Վահան Հարությունյանը, որը նույն ժամանակահատվածում եղել է նաև ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության Հայաստանյան ներկայացուցչության տնօրենը: Գտնում է, որ համաձայնագրի կնքման հարցում առկա է շահագրգռվածություն և փոխկապակցվածությունª վկայակոչելով ՙՍահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին՚ ՀՀ օրենքի 47-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ և 4-րդ մասերի դրույթները:
Հիմք ընդունելով օրենսդրության վերը նշված հոդվածների դրույթները և հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ վիճարկվող համաձայնագրում Վահան Հարությունյանը հանդես է եկել պայմանագրի կողմ հանդիսացած ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի տնօրենը և միաժամանակ լուծարողը, ինչպես նաև համաձայնագրային հարաբերություններում, որպես երրորդ անձ հանդիսացած ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության Հայաստանյան ներկայացուցչության տնօրենը, գտնում է, որ վիճելի գործարքի կնքման հարցում առկա է Վահան Հարությունյանի շահագրգռվածությունը, որի առկայության դեպքում կնքված գործարքը պետք է կնքվեր ընդհանուր ժողովի համաձայնությամբ: Ընդհանուր ժողովի համաձայնության բացակայության դեպքում կնքված համաձայնագիրը համարվում է օրենքին չհամապատասխանող:
3. Բացի այդ, ինչպես արդեն նշվել էր, համաձայնագիրը կնքելու ժամանակահատվածում ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն գտնվել է լուծարման գործընթացում: 02.10.2009թ. վերջինս լուծարվել է: ՀՀ արդարադատության նախարարության իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում 10.04.2009թ. գրանցվել են տեղեկություններ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի լուծարային գործընթացում գտնվելու վերաբերյալ:
Որպես իրավական հիմնավորումª վկայակոչել է ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 68, 69 հոդվածները:
Գտնում է, որ անհրաժեշտ է դատահաշվապահական փորձաքննության միջոցով պարզել, թե արդյոք ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի լուծարման հաշվեկշռում արտացոլվել է ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ին ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ի պարտավորությունները և ինչպես է արտացոլվել ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի պահանջի զիջումը ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությանը:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 32-րդ գլխի, 68-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ կետերի, 69-րդ հոդվածի 1-ին կետի 2-րդ մասի և 5-րդ կետի, 295-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ կետերի, 297-րդ հոդվածի, 305-րդ հոդվածի, 397-րդ հոդվածի 1-ին մասի, 400-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի, 401-րդ հոդվածի, 403-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 450-րդ հոդվածի 1-ին կետի, ՙՍահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին՚ ՀՀ օրենքի 47-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ և 4-րդ մասերի, ինչպես նաև ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 87-րդ, 88-րդ, 90-րդ, 93-րդ և 96-րդ հոդվածների դրույթներով խնդրել է անվավեր ճանաչել ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ, ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության և ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի միջև 15.06.2009թ. կնքված համաձայնագիրը:
Դատական նիստում հակընդդեմ հայցվորի ներկայացուցիչ Ի. Հակոբյանը պնդեց իր կողմից դատարան ներկայացված հակընդդեմ հայցապահանջը և խնդրեց այն բավարարել, իսկ առաջնային հայցապահանջը մերժել` անհիմն լինելու պատճառաբանությամբ:

Հակընդդեմ հայցվորը հակընդդեմ հայցադիմումին ներկայացված պատասխանի վերաբերյալ ներկայացրել է առարկություններ, որով հայտնել է, որ գործով ներկայացված հակընդդեմ հայցի վերաբերյալ հակընդդեմ հայցով պատասխանող կողմը ներկայացրել է պատասխան, որի վերաբերյալ ներկայացրել է հետևյալ առարկությունները`
1. Հաշիվ-ապրանքագրերի վերաբերյալ.
Հակընդդեմ հայցվորը դատարանին ներկայացրել է, որ հաշիվ-ապրանքագիրն ինքնին հանդիսանում է գույքն ընդունված լինելու փաստը հաստատող փաստաթուղթ: Մինչդեռ դատարանին հայտնում է, որ անձինք իրավունքներ և պարտականություններ են ձեռք բերում պայմանագրով և ոչ թե հաշիվ-ապրանքագրով: Պայմանագրով են սահմանվում մատակարարվող ապրանքի քանակը և վճարման կարգը: Հաշիվ-ապրանքագիրը չի հաստատում ապրանքը գնորդին հանձնելու փաստը: Այդ փաստն ապացուցվում է հանձնման-ընդունման ակտով, քանի որ հանձնման-ընդունման ակտում է միայն արտացոլվում ապրանքի պատշաճ` պայմանագրին համապատասխան քանակությամբ հանձնումը: Իսկ հաշիվ-ապրանքագրի հիման վրա իրականացվում է վճարում:
2. ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 447-րդ հոդվածի վերաբերյալ.
Պատասխանողը ներկայացրել է, որ ՀՀ քաղ. օր-ի 447-րդ հոդվածի համաձայն` պայմանագրի պայմանները մեկնաբանելիս` դատարանը պետք է ելնի նրանում պարունակվող բառերի և արտահայտությունների տառացի նշանակությունից: Պայմանագրի պայմանի տառացի նշանակությունը պարզ չլինելու դեպքում այն սահմանվում է պայմանագրի մյուս պայմանների և պայմանագրի ամբողջական իմաստի հետ համադրելու միջոցով:
Մինչդեռ ինչպես արդեն դատարանին հայտնի է կողմերի միջև որևիցե պայմանագիր չի կնքվել, հետևաբար գտնում է, որ գոյություն չունեցող պայմանագրի մեկնաբանությունն անհնարին կլինի:
Հարկ է համարում նշել նաև, որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի և ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ի միջև ծագած նախկին փոխհարաբերությունների ընթացքում կնքվել են մի շարք պայմանագրեր կերակրի հավելումների առուվաճառքի վերաբերյալ, որտեղ սահմանվել են կողմերի իրավունքներն ու պարտականությունները, այդ թվում` մատակարարվող ապրանքի տեսակը, քանակը և դրանց դիմաց վճարման կարգը: Ի ապահովումն այդ պայմանագրային պարատավորությունների կատարմանª միաժամանակ կնքվել է նաև դրամական պահանջի զիջման ֆինանսական (ֆակտորինգի) գլխավոր պայմանագրեր ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի և ՙԱՐՄՍՎԻՍԲԱՆԿ՚ ՓԲԸ-ի միջև: Հետևաբար, իր համար անհասկանալի է, թե ինչու է ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն իր համար սովորույթ դարձած գործելակերպից շեղվել:
3. Պահանջի զիջման վերաբերյալ.
Պատասխանողը, փորձելով հերքել պահանջի իրավունքի զիջման փաստը, ներկայացրել է, որ պահանջի զիջում չէր կարող կատարվել, քանի որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն գործել է որպես ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության ներկայացուցիչ և վիճելի գումարը պետք է համաձայնագրի հիման վրա փոխանցվեր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության հաշվին և ոչ թե ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի հաշվին, իսկ պահանջի զիջման դեպքում պարտավորության հիման վրա պատկանող իրավունքը փոխանցվում է այլ անձի, այսինքն` գումար ստանալու իրավունքը պետք է ունենար ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն, որից էլ հետևում է, որ նշված նորմը կիրառելի չէ սույն իրավահարաբերության նկատմամբ:
Մինչդեռ դատարանին հայտնել է, որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն ինքնուրույն իրավաբանական անձ է, որի իրավակազմակերպական ձևն է սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություն, որն իր իրավունքներն ու պարտականություններն իրականացրել է ինքնուրույն, ունեցել է ինքնուրույն հաշվեկշիռ և չի հանդիսացել ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության ներկայացուցիչը և ինչպես պատասախանողի ներկայացուցիչն է պնդում ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն չի ունեցել պարտավորության հիման վրա ձեռք բերված պահանջի իրավունք, հետևաբար չէր էլ կարող զիջել այն ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությանը:
Սրանից հետևում է, որ պատասխանողի ներկայացուցիչն ընդունում է իր կողմից ներկայացված այն փաստը, որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն չի ունեցել պահանջի իրավունք և չէր էլ կարող զիջել այն այլ կազմակերպության:
4.Շահագրգռվածության վերաբերյալ.
Ինչ վերաբերվում է Վահան Հարությունյանի շահագրգռվածությանը, ապա այս մասով կարծում է առարկություններ ներկայացնելու անհրաժշտություն չկա, քանի որ պատասխանողի ներկայացուցիչը ընդունում է շահագրգռվածության առկայությունըª համարելով բնական երևույթª հաշվի չառնելով այն հանգամանքը, որ հենց նույն Վահան Հարությունյանը համաձայնագրային հարաբերություններում հանդես է եկել որպես գործարքի կողմ և միաժամանակ գործել է երրորդ անձանց շահերից, իսկ տվյալ իրավահարաբերությունների քննարկման և պահանջ ներկայացնելու պատշաճ կողմ ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ն կարող է հանդիսանալ այնքանով, որ նշված գործարքն անօրինական լինելու և դրա հիման վրա դրամական միջոցներ փոխանցելու դեպքում այդ գումարները փոխանցվելու են մի ընկերության հաշվեհամարի, որը գտնվում է Օֆշորային գոտում և բացի դրանից էլ գործարքը կարող է լինել անօրինական, իսկ գործարքի կողմ հանդիսացած անձն իրավասու է վիճարկել գործարքի օրինականությունը:

4.Հայցվորի /հակընդդեմ պատասխանողի/ փաստարկները և իրավական դիրքորոշումը հակընդդեմ հայցադիմումի վերաբերյալ
Հայցվորը /հակընդդեմ պատասխանողը/ հակընդդեմ հայցադիմումին ներկայացրել է պատասխան, որով հայտնել է, որ հակընդդեմ հայցվորի կողմից ներկայացված հայցն ամբողջությամբ անհիմն է և ենթակա է մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Ներկայացված այն հանգամանքը, որ սկզբնական հայցով հայցվորի կողմից չի ներկայացվել հաշիվ-ապրանքագրերի հիմքը, այսինքն` պայմանագիր, ինպես նաև չի ներկայացվել որևէ փաստաթուղթ, որը կապացուցեր հաշիվ-ապրանքագրերում նշված ապրանքները գնորդին հանձնելու փաստն անհիմն է, քանի որ սկզբնական հայցով պատասխանողի կողմից հաստատված հաշիվ ապրանքագիրն ըստ էության ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 470-րդ հոդվածի տրամաբանությամբ պարտավորությունը հավաստող ապացույց է, որը հավաստում է հայցվորի նկատմամբ պարտավորության առկայության մասին:
Որպես իրավական հիմնավորումª վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347, 447, 470 հոդվածները:
Սույն գործով հաշիվ ապրանքագիրը պատասխանողի կողմից ի հավաստումն գույքն ընդունված լինելու փաստաթուղթ է, որով ընդունում է ապրանքը և հաստատում է իր գումարի վճարման պարտավորությունը վաճառողի հանդեպ: Համաձայնագիր և հաշիվ ապրանքագիր տալը պատասխանողի կողմից պարտավորության ճանաչումը վկայող գործողություն է, որի առկայության պայմաններում էական է ոչ թե այն հանգամանքը, թե ինչ է դրված փաստաթղթի վերնագիրը, այլ այն փաստը, որ գնորդը ընդունել է ապրանքը և իր ունեցած պարտավորությունը վաճառողի հանդեպ:
Եթե պատասխանողը վիճարկում է ապրանքի ընդունման փաստը, ապա ինչպես հասկանալ այն հանգամանքը, որ որոշ մասի գումար կնքված համաձայնագրի և հաշիվ ապրանքագրերի համաձայն արդեն իսկ փոխանցել է ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության հաշվին:
Ինչ վերաբերվում է այն փաստարկին, որ համաձայնագրով կատարվել է պահաջի իրավունքի զիջում, հղում կատարելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 397-րդ հոդվածին, ապա գտնում է, որ այն վերաբերելի չէ սույն քաղաքացիական գործին, քանի որ ըստ օրենքի ՙպարտատիրոջը պարտավորության հիման վրա պատկանող իրավունքը (պահանջը) կարող է նրա կողմից այլ անձի փոխանցվել գործարքով՚. սույն նորմը կիրառելի չէ, քանի որ կողմերի միջև չի եղել պահանջի զիջում, ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊ ընկերությանը որպես ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության ներկայացուցիչ գործել է իր կանոնադրության և լիազորությունների շրջանակում: Տվյալ դեպքում ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ն ըստ համաձայնագրի պետք է գումարը փոխանցեր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության հաշվին և ոչ թե ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊ ընկերության հաշվին, իսկ պահանջի զիջման դեպքում պարտավորության հիման վրա պատկանող իրավունքը փոխանցվում է այլ անձի, այսինքնª գումար ստանալու իրավունքը պետք է ունենար ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ն, որից էլ հետևում է, որ նշված նորմը կիրառելի չէ սույն իրավահարաբերության նկատմամբ:
Իսկ Վահան Հարությունյանի շահագրգռվածությունը բնական է, քանի որ վերջինս իր իրավասությունների շրջանակներում ներկայացնում է ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության շահերը:
Հակընդդեմ հայցով հայցվորն իր հայցում նշելով, որ գործարքն անվավեր ճանաչելուն ուղղված պահանջ ներկայացնելիս որևէ հիմնավոր ապացույց չի ներկայացնում, թե ինչ հիմքով պետք է անվավեր ճանաչվի իրենց կողմից պարտավորությունը մասնակի կատարված գործարքը, ինչը իրեն թույլ է տալիս ենթադրել, որ ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ն ստանալով ապրանքը, այն դնելով շրջանառության մեջ և ստանալով եկամուտ նման պայմանով ցանկանում է խուսափել իր պարտավորության կատարումից: Տվյալ դեպքում հակընդդեմ հայցով հայցվորն իր կողմից վկայակոչած փաստերը հիմնավորող որևէ ապացույց դատարանին չի ներկայացրել և միայն օրենքի դրույթները շարադրելը դեռ փաստերի վկայակոչում չէ:
Հաջորդ ներկայացրած ՙՍահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին՚ ՀՀ օրենքի 47-րդ հոդվածի նորմը նույնպես կիրառելի չէ սույն իբավահարաբերության նկատմամբ, քանի որ այն վերաբերում է սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերության մասնակիցներին և ընդհանրապես չի առնչվում կողմերի միջև կնքված գործարքի հետ և հակընդդեմ հայցով հայցվորը նման հարաբերության քննարկման կամ պահանջ ներկայացնելու պատշաճ կողմ չի հանդիսանում:
Ինչ վերաբերվում է ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի լուծարման գործընթացին, այն չի խոչընդոտում ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-իª ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության հանդեպ ունեցած պարտավորությունների կատարմանը, ինչը ամրագրված Է նաև երկկողմ համաձայնագրում: Նշել է նաև, որ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի հաշվապահական գրառումներում արտացոլված է եղել ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊԸ-ի պարտավորությունները, որոնք հօգուտ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության դուրս են գրվել՝ հիմք ընդունելով 15.06.2009թ. համաձայնագիրը: Նման պայմաններում գտնում է, որ դատահաշվապահական փորձաքննություն նշանակելու մասին միջնորդությունն անհիմն է, այն չի բխում օրենքի պահանջներից և միտում ունի անհիմն հետաձգել դատական նիստերը, բացի այդ չի կարող իրականցվել փորձաքննություն արդեն իսկ գոյություն չունեցող ընկերությունում:
Ցանկանում է ևս մեկ անգամ անդրադառնալ այն հանգամանքին, որ սույն քաղաքացիական գործի արդյունավետ լուծումը վերաբերում է նաև Հայաստանի Հանրապետաթյան շահերին, քանի որ ՀՀ կազմակերպությունների կողմից պարտավորությունների չկատարումը դառնում է սովորույթ, որի հետևանքով օտարերկրյա կազմակերպաթյունները խուսափում են գործնական հարաբերությունների մեջ մտնել Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցված կազմակերպությունների հետ, որից էլ կարող է տուժել ՀՀ տնտեսությունը:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 95 հոդվածով խնդրել է հակընդդեմ հայցը համարել անհիմն և մերժել:

Դատական նիստում հակընդդեմ պատասխանող կողմն առարկեց ներկայացված հակընդդեմ հայցի դեմ և խնդրեց այն մերժել` անհիմն լինելու պատճառաբանությամբ, իսկ առաջնային հայցապահանջը պնդեց և խնդրեց բավարարել ամբողջությամբ:

Պատճառաբանական մաս

1.Գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը
1. 15.06.2009թ. ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի, ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության և ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայնª ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ին ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերով նախատեսված գումարը, որը կազմում է 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ պարտավոր էր վճարել համաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում, իսկ նույն համաձայնագրի 2-րդ կետի համաձայնª նշված գումարը պետք է փոխանցեր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին:
2. ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ին, ըստ համաձայնագրի, ներկայացվել են 03.02.2009թ., 19.03.2009թ. և 09.04.2009թ. դուրս գրված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, որի ընդհանուր գումարը կազմում էր 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ:
3. Որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարումª պատասխանողը ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ, իսկ 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարում կատարելու պարտականությունը մինչ օրս կատարված չէ:
4. Համաձայն ՀՀ ԱՆ Իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության պետի կողմից 12.04.2011թ. տրված թիվ 3-2/1052-11 գրության` պետական միասնական գրանցամատյանում առկա է ՙՕԼԹԵՔ ԱՐՄԵՆԻԱ՚ ՍՊԸ, որի տվյալները 12.04.2011թ. դրությամբª գրանցման համարն է 2882.110.05432, գրանցման օրը 17.02.2006թ., լուծարման օրը 02.10.2009թ. .....:
5. Համաձայն ՀՀ ՙՓորձաքննությունների ազգային բյուրո՚ ՊՈԱԿ-ի կողմից 17.04.2012 թվականին տրված ՙՀԱՇԻՎ ԹԻՎ 091՚-իª փորձաքննության գումարը կազմում է 88.200 ՀՀ դրամ:
6. ՀՀ Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 28.09.2012թ. թիվ ԿԴ3/0050/02/11 որոշմամբ գործն ուղարկել է նոր քննության:

2.Կիրառելի իրավունք
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 313, 347, 397, 502, Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48, 49 հոդվածներ:
3.Իրավական խնդիրը
ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությունը դիմել է դատարան ընդդեմ ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի գումարի բռնագանձման պահանջի մասին:
ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ն հակընդդեմ հայց է ներկայացրել դատարան ընդդեմ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերությանª համաձայնագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին:

4.Դատարանի իրավական վերլուծությունը, պատճառաբանությունները և եզրահանգումը
Դատարանը, լսելով հայցվորի /հակընդդեմ հայցով պատասխանողի/ ներկայացուցիչներին, պատասխանողի /հակընդդեմ հայցով հայցվորի/ ներկայացուցչին, հետազոտելով հայցադիմումը և դրան կից ներկայացված փաստաթղթերը և յուրաքանչյուր ապացույց գնահատելով, գործում եղած ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ, հանգում է այն հետևության, որ վերոհիշյալ ապացույցներով հայցադիմումը հիմնավորված է և ենթակա է բավարարման, իսկ հակընդդեմ հայցըª մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Համաձայն
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 27 հոդվածի` ՙՔաղաքացին իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է իրեն պատկանող ամբողջ գույքով, բացառությամբ այն գույքի, որի վրա, օրենքին համապատասխան, բռնագանձում չի տարածվում՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 408 հոդվածի` ՙՊարտավորության խախտում է համարվում այն չկատարելը կամ անպատշաճ /կետանցով, ապրանքների, աշխատանքների և ծառայությունների թերություններով կամ պարտավորության բովանդակությամբ որոշվող այլ պայմանների խախտմամբ/ կատարելը՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 409 հոդվածի 1-ին մասի` ՙՊարտավորությունը խախտած պարտապանը պարտավոր է հատուցել պարտատիրոջը պատճառած վնասները՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 473 հոդվածիª ՙ1. Վաճառողի կողմից գնորդին ապրանքը հանձնելու պարտականությունը կատարելու ժամկետը սահմանվում է առուվաճառքի պայմանագրով, իսկ եթե պայմանագիրը հնարավորություն չի ընձեռում որոշել այդ ժամկետը, ապա սույն օրենսգքրի 352 հոդվածով սահմանված կանոններին համապատասխան՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 479 հոդվածիª ՙ1.Եթե վաճառողը հրաժարվում է գնորդին հանձնել վաճառված ապրանքը, ապա գնորդն իրավունք ունի հրաժարվել առուվաճառքի պայմանագիրը կատարելուց՚:

Դատաքննությամբ հաստատված համարվեց այն հանգամանքը, որ 15.06.2009 թվականին ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի, ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության և ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայնª ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ին ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերով նախատեսված գումարը, որը կազմում է 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ, վերջինս պարտավոր էր վճարել համաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում, իսկ նույն համաձայնագրի 2-րդ կետի համաձայն նշված գումարը պետք է փոխանցեր ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին:
ՙԼուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ին ըստ համաձայնագրի ներկայացվել են 03.02.2009թ, 19.03.2009թ. և 09.04.2009 թվականին դուրս գրված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, որի ընդհանուր գումարը կազմում էր 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ:
Դատարանը հիմնավորված է համարում այն հանգամանքը, որ որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարումª պատասխանողը ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ, իսկ 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարում կատարելու պարտականությանը մինչ օրս կատարված չէ:

ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 296 հոդվածի համաձայնª ՙ1.Գրավոր գործարքը պետք է կնքվի փաստաթուղթ կազմելու միջոցով, որն արտահայտում է գործարքի բովանդակությունը և ստորագրված է գործարք կնքող անձի կամ անձանց կամ նրանց կողմից պատշաճ ձևով լիազորված անձանց կողմից՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 450-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ՙՊայմանագիրը կարող է կնքվել գործարքները կնքելու համար նախատեսված ցանկացած ձևով, եթե տվյալ տեսակի պայմանագիր կնքելու համար օրենքով որոշակի ձև սահմանված չէ՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 345 հոդվածի 1-ին մասի` ՙՊարտավորության ուժով մի անձը (պարտապանը) պարտավոր է մեկ այլ անձի (պարտատիրոջ) օգտին կատարել որոշակի գործողություն. այն էª վճարել դրամ, ... կամ ձեռնպահ մնալ որոշակի գործողություն կատարելուց, իսկ պարտատերն իրավունք ունի պարտապանից պահանջել կատարելու իր պարտականությունը՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ հոդվածի համաձայն` ՙՊարտավորությունները պետք է կատարվեն պատշաճ` պարտավորության պայմաններին, օրենքին և այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխան, իսկ նման պայմանների ու պահանջների բացակայության դեպքում` գործարար շրջանառության սովորույթներին կամ սովորաբար ներկայացվող այլ պահանջներին համապատասխան՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 352-րդ հոդվածի 1-ին մասի` ՙԵթե պարտավորությունը նախատեսում է կամ հնարավորություն է ընձեռում որոշել դրա օրը կամ ժամանակահատվածը, ապա պարտավորությունը պետք է կատարվի այդ օրը կամ այդ ժամանակահատվածի ցանկացած պահին՚:

Դատարանը հաստատված է համարում նաև այն հանգամանքը, որ սույն քաղաքացիական գործով ապրանք ստացած չլինելու վերաբերյալ սկզբնական հայցով պատասխանողն առարկություն չի ներկայացրել: Ավելին, վերջինս մասնակի` 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամի չափով կատարել է 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագրով ստացած պարտավորությունը և հրաժարվել է 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարման պարտավորության կատարումից` առանց նշելու համաձայնագիրն անվավեր համարելու իրավական հիմքը և վիճարկել այն դատական կարգով:
Անդրադառնալով 19.03.2009թ. թիվ 368 և 09.04.2009թ. թիվ 370 հաշիվ-ապրանքագրերին, դատաքննության ընթացքում հայցվորի ներկայացուցչիª դատարան ներկայացրած 27.11.2008թ. առուվաճառքի թիվ Վ 056 պայմանագրին, 17.11.2007թ. թիվ 223, 21.05.2008թ. թիվ 292, 23.09.2008թ. թիվ 335, 27.11.2008թ. թիվ 349 հաշիվ-ապրանքագրերին /պայմանագրին և վերջին չորս հաշիվ-ապրանքագրերին պատասխանող կողմը նախկինում առարկություններ չի ներկայացրել/, հաշվի առնելով ՙՍահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին՚ ՀՀ օրենքի 43 հոդվածի 3-րդ մասը, համաձայն որիª ՙԸնկերության գործադիր մարմինըª ա)առանց լիազորագրի գործում է ընկերության անունից, այդ թվումª ներկայացնում է նրա շահերը և կնքում գործարքներ. բ)տալիս է լիազորագրերª ընկերության անունից ներկայացուցչություն կատարելու իրավունքի համար, այդ թվումª վերալիազորման իրավունքով լիազորագրեր՚, դատարանը հանգում է այն հետևության, որ 19.03.2009թ. թիվ 368 և 09.04.2009թ. թիվ 370 հաշիվ-ապրանքագրերը ստորագրվել են պատշաճ կարգով լիազորված անձիª Գ. Սարգսյանի կողմից /հիմքª 19.03.2009թ. թիվ 241843 և 09.04.2009թ. թիվ 241858 լիազորագրեր/:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 321 հոդվածիª ՙ1.Լիազորագիր է համարվում գրավոր լիազորությունը, որը անձը տալիս է այլ անձիª երրորդ անձանց առջև ներկայացվելու համար:
5.Իրավաբանական անձի անունից լիազորագիրը տրվում է նրա ղեկավարի կամ դրա համար նրա կանոնադրությամբ լիազորված մեկ այլ անձի ստորագրությամբ՚:
Տվյալ դեպքում հաշիվ ապրանքագիրը պատասխանողի կողմից ի հավաստումն գույքն ընդունված լինելու փաստաթուղթ է, որով ընդունում է ապրանքը և հաստատում է իր գումարի վճարման պարտավորությունը վաճառողի հանդեպ: Համաձայնագիր և հաշիվ ապրանքագիր տալը պատասխանողի կողմից պարտավորության ճանաչումը վկայող գործողություն է, որի առկայության պայմաններում էական է այն հանգամանքը, որ գնորդը ընդունել է ապրանքը և իր ունեցած պարտավորությունը վաճառողի հանդեպ:

ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 470-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` ՙԱռուվաճառքի պայմանագրով կողմերից մեկը /վաճառողը/ պարտավորվում է մյուս կողմին /գնորդին/ որպես սեփականություն հանձնել /գույք/ ապրանք, իսկ գնորդը պարտավորվում է ընդունել այդ ապրանքը և դրա համար վճարել որոշակի գումար /գինը/՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 502-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ՙԳնորդը պարտավոր է վճարել ապրանքի համար այն վաճառողից ստանալուց անմիջապես առաջ կամ հետո, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն օրենսգրքով, այլ օրենքներով, իրավական ակտերով կամ առուվաճառքի պայմանագրով և չի բխում պարտավորության էությունից՚:

Վերը նշված իրավանորմերի և սույն գործով հաստատված փաստական հանգամանքների համադրման արդյունքում դատարանն արձանագրում է, որ 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագիրը համապատասխանում է վերը նշված իրավանորմերի պահանջներին, որ վիճելի համաձայնագիրը կնքվել է կողմերի կամարտահայտությամբ, ըստ որիª կողմը /սկզբնական հայցով պատասխանողը/ կատարել է համաձայնագով իր վրա դրված պարտականությունների մի մասը, միաժամանակ նկատի ունենալով, որ պատասխանողի կողմից չի հիմնավորվել այն հանգամանքը, որ տվյալ վիճահարույց գործարքը կնքվել է խաբեության, բռնության, սպառնալիքի ազդեցության ներքո` կողմերի չարամիտ համաձայնությամբ, որպիսի փաստերի հիմնավորման և ապացուցման պարտականությունը տվյալ դեպքում կրում է պատասխանող կողմը, դատարանը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի կիրառմամբ իրավաչափ է համարում հայցվորի պահանջը:

Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48 հոդվածի 1-ին մասիª ՙԳործին մաuնակցող յուրաքանչյուր անձ պետք է ապացուցի իր վկայակոչած փաuտերը՚:
Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48 հոդվածի 6-րդ կետիª ՙԵթե բոլոր ապացույցների հետազոտումից հետո վիճելի է մնում փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը, ապա դրա բացասական հետևանքները կրում է այդ փաստի ապացուցման պարտականությունը կրող կողմը՚:
ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 49 հոդվածի 1-ին մասի` ՙԱպացույցները ներկայացնում են գործին մաuնակցող անձինք՚:

Ինչ վերաբերում է ՀՀ ՙՓորձաքննությունների ազգային բյուրո՚ ՊՈԱԿ-ի 17.04.2012 թվականի փորձաքննության եզրակացությանը /ՙ ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊԸ-ի լուծարման հաշվեկշռում ՙՕլթեք Արմենիա՚ ՍՊ ընկերությանը ՙԼՏԹՖ՚ ՍՊ ընկերության պարտավորություններն արտացոլված չեն՚/, դատարանը գտնում է, որ այն սույն քաղաքացիական գործով վերաբերելի չէ և հանել է ապացուցման առարկայից:
ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51 հոդվածի համաձայնª ՙ2.Այն ապացույցները, որոնք անհրաժեշտ չեն գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը պարզելու համար, վերաբերելի չեն, և դատարանը հանում է ապացույցների կազմից՚:

Դատարանը, կատարելով գործում եղած բոլոր վերաբերելի և թույլատրելի ապացույցների բազմակողմանի և օբյեկտիվ հետազոտություն, ելնելով վերը նշված իրավանորմերի համադրումից, հանգում է այն հետևության, որ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության հայցն ընդդեմ ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-իª գումարի բռնագանձման պահանջի մասին, ենթակա է բավարարման, ինչն էլ իր հերթին լրիվ բացառում է հակընդդեմ հայցի բավարարումը:

ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 313-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` ՙԽաբեության, բռնության, սպառնալիքի ազդեցության ներքո, մեկ կողմի ներկայացուցչի մյուս կողմի հետ չարամիտ համաձայնությամբ կնքված գործարքը, ինչպես նաև այն գործարքը, որն անձն ստիպված է եղել կնքելու ծանր հանգամանքների բերումով իր համար ծայրահեղ ոչ ձեռնտու պայմաններով, որից օգտվել է մյուս կողմը (ստրկացուցիչ գործարք), տուժողի հայցով դատարանը կարող է ճանաչել անվավեր՚:
ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 397-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` ՙՊարտատիրոջ իրավունքներն այլ անձի անցնելու համար պարտապանի համաձայնությունը չի պահանջվում, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ պայմանագրով՚:
Հաշվի առնելով վերոհիշյալ իրավանորմերըª դատարանը հանգում է այն հետևության, որ հակընդդեմ հայցադիմումն անհիմն է և ենթակա է մերժման:

Քանի որ 10.03.2011թ. դատարանը որոշում է կայացրել հայցի ապահովման միջոցներ կիրառելու մասին և արգելանք է դրվել պատասխանող ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի գույքի և դրամական միջոցների վրաª 2.935.920 /երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան/ ՀՀ դրամի չափով, դատարանը հանգում է այն հետևության, որ հայցի ապահովման միջոցները պետք է պահպանվեն մինչև վճռի կատարումը:

ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 68 հոդվածի համաձայնª ՙԴատական ծախսերը, ի թիվս այլ գումարների, կազմված են նաև փորձագետին և գործի քննության հետ կապված այլ գործողությունների համար վճարման ենթակա գումարներից՚:
Համաձայն ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 73 հոդվածի 1-ին մասի ՙԴատական ծախuերը գործին մաuնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամաuնորեն՚:
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ փորձաքննությունը պահանջում է որոշակի ծախսեր, իսկ դատարանը որոշել է փորձաքննության կատարման ծախսերը կատարել ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ի հաշվին, դատարանը հանգում է այն հետևության, որ ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ից հօգուտ ՙՓորձաքննությունների ազգային բյուրո՚ ՊՈԱԿ-ի պետք է բռնագանձել 88.200 /ութսունութ հազար երկու հարյուր/ ՀՀ դրամª որպես փորձաքննության կատարման ծախս:
Քանի որ հայցվորը միջնորդել է դատարանին պատասխանողից բռնագանձել 58.718 /հիսունութ հազար յոթ հարյուր տասնութ/ ՀՀ դրամ նախապես վճարված պետական տուրքի գումար, դատարանը հանգում է այն հետևության, որ պատասխանող ՙԼուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա՚ ՍՊԸ-ից հօգուտ ՙՕլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ՚ ընկերության պետք է բռնագանձել 58.718 /հիսունութ հազար յոթ հարյուր տասնութ/ ՀՀ դրամ նախապես վճարված պետական տուրքի գումարը: Հակընդդեմ հայցադիմումի պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծվածª վճարված լինելու հիմքով:

Վերոգրյալի հիման վրա և ղեկավարվելով ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենս

Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Հ Ա Ն Ր Ա Պ Ե Տ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն
Վ Ե Ր Ա Ք Ն Ն Ի Չ Ք Ա Ղ Ա Ք Ա Ց Ի Ա Կ Ա Ն Դ Ա Տ Ա Ր Ա Ն

ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության
դատարանի վճիռնախագահող
դատավոր Գ. Հեբոյան Քաղ. գործ թիվ ԿԴ3/0050/02/11




Ո Ր Ո Շ Ո Ւ Մ
Հ Ա Ն Ո Ւ Ն Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի Հ Ա Ն Ր Ա Պ Ե Տ Ո Ւ Թ Յ Ա Ն

Հայաստանի Հանրապետության վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը
/այսուհետ նաև` Վերաքննիչ դատարան/, հետևյալ կազմով

նախագահությամբ` Տ.ՍԱՀԱԿՅԱՆԻ
Կ.ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ
մասնակցությամբ` դատավորներ Տ. ՆԱԶԱՐՅԱՆԻ


2012 թվականի սեպտեմբերի 28-ին,

դռնբաց դատական նիստում քննելով սկզբնական հայցով հայցվոր <<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերության վերաքննիչ բողոքը ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 15.06.2012 թվականի վճռի դեմ` կայացված քաղաքացիական գործով` ըստ հայցի <<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերության ընդդեմ <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի` գումարի բռնագանձման պահանջի մասին և ըստ հակընդդեմ հայցի <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի ընդդեմ <<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերության` համաձայնագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը
<<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերությունը հայց է ներկայացրել ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան ընդդեմ <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի ` խնդրելով <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊ ընկերությունից հօգուտ <<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերության բռնագանձել 2.935.920 /երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան/ ՀՀ դրամ, ինչպես նաև 58.718 /հիսունութ հազար յոթ հարյուր տասնութ/ ՀՀ դրամ նախօրոք վճարված պետական տուրքի գումար:

ՀՀ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը /այսուհետ նաև` Դատարան/ 15.06.2012 թվականի վճռով հայցը մերժել է ամբողջությամբ:
Դատարանի վճռի դեմ վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել սկզբնական հայցով հայցվոր <<Օլ-Թեքնոլոջի /Այլնդ/ Լիմիթեդ>> ընկերությունը:
Վերաքննիչ դատարանը 30.07.2012 թվականին որոշում է կայացրել վերաքննիչ բողոքը վարույթ ընդունելու վերաբերյալ:
Ներկայացվել է վերաքննիչ բողոքի պատասխան:

2. Վերաքննիչ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը
Բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում` ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.
Ըստ բողոքաբերի` Դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասի, 10-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի նորմերը, 450-րդ հոդվածի 1-ին կետը, 347-րդ հոդվածի,447-րդ հոդվածի, 502-րդ հոդվածի պահանջները, ՀՀ քաղ. դատ. օր-ի 49-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջը, ՀՀ քաղ. դատ. օր-ի 144-րդ հոդվածի 2-րդ կետի 4-րդ ենթակետի պահանջը, 130-րդ հոդվածի 3-րդ մասի, 132-րդ հոդվածի 1-ին կետի նորմերը, ՀՀ Սահմանադրության 39-րդ և 19-րդ հոդվածները, Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 8-րդ հոդվածի նորմը:
Վերոգրյալը բողոք բերած անձը հիմնավորել է հետևյալ փաստարկներով.
Ըստ բողոքաբերի վճիռը կայացվել է նյութական և դատավարական իրավունքի նորմերի խախտումներով, դատարանը չի կիրառել այն նորմը, որը պետք է կիրառեր, կիրառել է այն նորմը, որը չպետք է կիրառեր, ինչպես նաև թույլ է տվել դատավարական նորմի խախտում, որն ազդել է գործի ելքի վրա։
Դատարանը վճռի վերլուծական մասում նշել է, որ առուվաճառքի պայմանագիր կողմերի միջև չի կնքվել, իսկ եթե նույնիսկ հաշիվ ապրանքագրերը դիտենք որպես պայմանագիր, ապա պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ 19.03.2009թ. թիվ 368 և 09.04.2009թ. թիվ 370 հաշիվ ապրանքագրերը չի ստորագրել պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից։
Մեջբերել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասը:
Նշել է, որ քաղաքացիական իրավունքները կարող են սահմանափակվել միայն օրենքով, եթե դա անհրաժեշտ է պետական և հասարակական անվտանգության, հասարակական կարգի, հանրության առողջության ու բարքերի, այլոց իրավունքների և ազատությունների, պատվի ու բարի համբավի պաշտպանության համար։
Վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 10-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետը:
Ըստ բողոքաբերի` Դատարանը նշված վերլուծություն տալով հաշվի չի առել այն հանգամանքը, որ 15.06.2009 թվականի համաձայնագրով կողմերը կնքել են գործարք և օրենքը գործարք ասելով չի պարտադրում այդ գործարքի անունը դնել պայմանագիր։ Տվյալ դեպքում կողմերը կնքել են մի գործարք, որն օրենքով արգելված չէ և արտահայտել են իրենց կամքը։
Մեջբերել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 450-րդ հոդվածի 1-ին կետը:
Նշել է, որ ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ հաշիվ ապրանքագրերը չի ստորագրել պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից, ցանկանում է նշել, որ ճիշտ է գործի մեջ ապացույց չկար, որ այն ստորագրող անձը ուներ լիազորագիր, սակայն նաև չհերքվեց այն փաստը, որ ստորագրող անձինք կարող է նաև լիազորագիր ունեցած լինեին։
Ավելացրել է, որ բացի այդ ներկայացված հակընդդեմ հայցի մեջ դրված չեն եղել որպես պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից հաշիվ ապրանքագիրը չստորագրված լինելու հիմքերը, այդ հիմքը ի սկզբանե չի վիճարկվել և միայն դատաքննության ժամանակ անդրադարձ կատարվեց նշված հարցին, ուստի և հայցվոր կողմը չէր կարող այդ հիմքով ապացույց ներկայացներ։ Ստացվում է, որ դատարանը դուրս է եկել հայցապահանջի հիմքերից։
Հայտնել է, որ անգամ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ հաշիվ ապրանքագրերը ստորագրված չեն եղել տնօրենի կողմից, այնուամենայնիվ 15.06.2009 թվականին <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊԸ-ի, <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) լիմիթեդ>> ընկերության և <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որտեղ նշվում են թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, նշվում է ապրանքի ընդհանուր արժեքը և դա ստորագրում է նաև <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի տնօրենը։ Նշվածից ակնհայտ է, որ եթե իրականում վերջիններս հաշիվ ապրանքագրերը համարվեին ոչ իրավասու անձի կողմից ստորագրված, ապա նշված համաձայնագիրը չէր կնքվի։
Գտել է, որ չնայած ամենին Դատարանը նշել է նաև այն հանգամանքը, որ վիճարկվող համաձայնագիրը չի անվանվել պահանջի զիջման համաձայնագիր, սակայն, ըստ էության, իր բովանդակությամբ այն հանդիսանում է պահանջի զիջման համաձայնագիր, քանի որ հայցվոր ընկերությանն է փոխանցվել պահանջի իրավունքը։ Ըստ բողոքաբերի դատարանը հակընդդեմ հայցի հիմքում դրված պահանջը համարում է անհիմն և ինքնուրույն դնում է մեկ այլ հիմք, որով էլ հայցը մերժում է իսկ հակընդդեմ հայցը բավարարում։
Նշել է, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 397-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պարտատիրոջ իրավունքներն այլ անձի անցնելու համար պարտապանի համաձայնությունը չի պահանջվում, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ պայմանագրով։ Այսինքն` եթե անգամ կատարված է եղել պահանջի զիջում այն չի կարող անվավերության հետևանքներ առաջացնել, քանի որ պարտապանին չի ազատում իր պարտավորությունների կատարումից։
Վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ հոդվածը, 447-րդ հոդվածը, 502-րդ հոդվածը:
Գործի փաստերից ակնհայտ է համարել, որ <<ԼՏԹՖ>> ՍՊ Ընկերությունը ստանալով իրեն անհրաժեշտ ապրանքները, չվճարելով դրա դիմաց անհիմն մեկնաբանություններ անելով ցանկանում է խուսափել իր պարտավորություններից, որն էլ դատարանի կողմից խրախուսվում է։
Ըստ բողոքաբերի` Դատարանը բավարարելով հակընդդեմ հայցով հայցվորի կողմից դատահաշվապահական փորձաքննության միջնորդությունը նույնպես թույլ է տվել դատավարական նորմի խախտում այսպես.
Մեջբերել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 49-րդ հոդվածի 1-ին մասը, նույն հոդվածի 2-րդ մասը։
Ավելացրել է, որ Դատարանը հաշվի չի առել այն հանգամանքը, որ <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ն չի ներկայացրել իր կողմից վկայակոչած փաստերը հիմնավորող ապացույց կամ այդ անհրաժեշտ ապացույցի ձեռք բերելու անհնարինությունը։ Վճռաբեկ դատարանն իր 25.06.2010 թվականի քաղաքացիական գործ թիվ ԵԿԴ/1059/02/09 որոշմամբ անդրադարձել է նշված նորմերի վերլուծությանը և գտել, որ գործին մասնակցող յուրաքանչյուր անձ իր կողմից վկայակոչած փաստերը հիմնավորելու համար պարտավոր է ներկայացնել այդ փաստերը հիմնավորող ապացույցներ, իսկ այդ ապացույցները ձեռք բերելու անհնարինության դեպքում համապատասխան միջնորդությամբ դիմել դատարան։ Ընդ որում` նման միջնորդություն ներկայացրած անձը պետք է ապացուցի անհրաժեշտ ապացույց ձեռք բերելու անհնարինությունը։
Ըստ բողոք բերած անձի` Դատարանը չի պահպանել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 144-րդ հոդվածի 2րդ կետի 4-րդ ենթակետի պահանջը, այն է՝ առանձին ակտի ձևով կայացված որոշման մեջ պետք է նշվեն շարժառիթները, որոնցով Դատարանը հանգել է հետևությունների` օրենքների և այլ իրավական ակտերի վկայակոչմամբ։ Նշել է, որ Դատարանն իր կողմից կայացված որոշման մեջ չի նշել թե, ինչ շարժառիթներ են եղել և ինչ կարգով է հանգել հետևության միջնորդությունը բավարարելու համար։
Ավելացրել է, որ Դատարանը բավարար է համարել հայցը մերժելու, իսկ հակընդդեմ հայցը բավարարելու համար և կողմերի ներկայացված մյուս փաստարկներին գործի լուծման համար նշանակություն չի տրվել և նշել է, որ դրանց գնահատման անհրաժեշտությունը բացակայում է /տես վճռի վերլուծական մաս/։
Պնդել է, որ Դատարանը ընդհանրապես անդրադարձ չի կատարել այն հանգամանքին, որ որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարում պատասխանողը <<Օլ–Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1 318 080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ։ Գտնում է, որ նշված փաստարկը ևս կարևոր է գործի ճիշտ լուծման համար, սակայն առանց որևէ հիմնավորումների Դատարանը անհրաժեշտ չի համարել գնահատել այն։ Նշում է, որ Դատարանը անդրադարձ չի կատարել նաև գործում առկա ապրանքների անվանումներին և քանակին, որը ստացել է <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ն։
Բողոքաբերը նաև նշել է, որ վերը նշված ապացույցները բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտությամբ չգնահատելը հանգեցրել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի և <<Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին>> կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի պահանջների խախտման։
Վկայակոչել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 130-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 1-ին կետը։
Նշել է, որ վճռի իրավական հիմնավորումը բնութագրում է ինչպես դատարանի, այնպես էլ նրա վճռի իրավակիրառ գործառույթը, ընդգծում դատական գործունեության և դատական վճռի օրինականությունը։
Պնդել է, որ սույն քաղաքացիական գործով Դատարանը գնահատման առարկա չի դարձրել վերը շարադրված ապացույցները, ինչը հանգեցրել է դատական սխալի։
Վկայակոչել է նաև ՀՀ Սահմանադրության 39-րդ հոդվածը, Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 8-րդ հոդվածը, ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածը:
Պահանջել է վճիռը բեկանել և փոփոխել:

2.1 Վերաքննիչ բողոքի պատասխան ներկայացրած անձի դիրքորոշումը և հիմնավորումները
Պատասխան ներկայացրած անձը վերաքննիչ բողոքի պատասխանով հայտնել է հետևյալը.
Նշել է, որ ներկայացված վերաքննիչ բողոքը առաջին հիմքով անհիմն է և ենթակա է մերժման հետևյալ պատճառաբանությամբ՝
Վկայակոչել է ՀՀ քաղ. օր-ի 296-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին» ՀՀ օրենքի 43 հոդվածի 3-րդ մասի «ա» կետը, ՀՀ քաղ. օր-ի 305-րդ հոդվածը, ՀՀ քաղ. օր-ի 472-րդ հոդվածի 1-ին կետի դրույթները:
Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևել է, որ առուվաճառքի գործարքը կատարվում է գրավոր պայմանագիր կնքելով, քանի որ պետք է պայմանագրով նախատեսվի ապրանքի տեսակը, որակը, քանակը, հանձնման և ընդունման կարգը և պետք է ստորագրված լինի կողմերի տնօրենների կամ դրա համար պատշաճ լիազորություն ունեցող անձի կողմից։ Տվյալ դեպքում առուվաճառքի պայմանագիր կողմերի միջև չի կնքվել, իսկ եթե նույնիսկ հաշիվ-ապրանքագրերը դիտենք որպես պայմանագիր, ապա պետք է հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ 19.03.2009թ. թիվ 368 և 09.04.2009թ. թիվ 370 հաշիվ-ապրանքագրերը չի ստորագրվել պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից, այսինքն՝ չի պահպանվել ՀՀ քաղ. օր-ի 296-րդ հոդվածով նախատեսված գործարքի կնքման համար օրենքով սահմանված կարգը, ինչը հանգեցնում է գործարքի անվավերության։ Նշվածն ապացուցվում է նաև գործում առկա դատահաշվապահական փորձաքննության թիվ 11-2605 եզրակացությամբ։
Ինչ վերաբերում է բողոք բերած անձի այն փաստարկին, որ Դատարանը դուրս է եկել հայցապահանջի հիմքերից, քանի որ հակընդդեմ հայցի հիմքում դրված չի եղել «Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա» ՍՊԸ-ի տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից հաշիվ-ապրանքագրերը ստորագրված լինելու հիմքը և այն չի վիճարկվել, ապա նշել է, որ հակընդդեմ հայցով ներկայացվել է համաձայնագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջ, որի հիմքում դրված է եղել վիճարկվող գործարքի օրենքին և այլ իրավական ակտերին չհամապատասխանելու հիմքը (ՀՀքաղ. օր-ի 305-րդ հոդված), մասնավորապես՝ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 296-րդ հոդվածի խախտումը, որն էլ դատաքննության փուլում գրավոր բացատրությամբ (գործում առկա է) ներկայացվել է։
Բողոք բերող անձը պատճառաբանել է, որ Դատարանը բավարարելով հակընդդեմ հայցվորի դատահաշվապահական փորձաքննություն նշանակելու մասին միջնորդությունը, թույլ է տվել դատավարական նորմի խախտում, որի վերաբերյալ պատասխան ներկայացրած անձը փաստել է, որ բողոք բերող անձն իրավունք է ունեցել բողոքարկելու դատահաշվապահական փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշումը և օգտվելով իր իրավունքից նշված որոշման դեմ ներկայացրել է և՛ վերաքննիչ, և՛ վճռաբեկ բողոքներ, որոնք չեն ընդունվել վարույթ և համապատասխան որոշումներով վերադարձվել են բողոք բերող անձին։ Ուստի գտնում է, որ նշված հիմքով ևս անհիմն է։
Ինչ վերաբերում է այն փաստարկին, որ Դատարանը որևէ իրավական գնահատականի չի արժանացրել այն ապացույցը, որ <<Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ն 1 318 080 ՀՀ դրամ գումարը փոխանցել է <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության բանկային հաշվին և դրանով իսկ խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասը, ապա նշել է , որ տվյալ փաստը չի վիճարկվել ո՛չ հայցվորի և ո՛չ էլ պատասխանողի կողմից, քանի որ թիվ 360 հաշիվ ապրանքագրով նախատեսված ապրանքը ստանալուց հետո <<Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ն կատարել է հաշիվ-ապրանքագրով նախատեսված վճարումը, իսկ տվյալ դեպքում սկզբնական հայցի առարկան է 2.935.920 ՀՀ դրամի բռնագանձման պահանջը։ Ուստի՝ գտնում է, որ տվյալ ապացույցը սույն գործի լուծման համար չի կարող էական ազդեցություն ունենալ։
Գտել է, որ <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության կողմից ներկայացված վերաքննիչ բողոքն անհիմն է և ենթակա է ամբողջությամբ մերժման։
Խնդրել է բողոքը մերժել ամբողջությամբ:

3. Վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը
Վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.
1. 2009թ-ի հունիսի 15-ին <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊԸ-ի, <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության և <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայն <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ին ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերով նախատեսված գումարը, որը կազմում է 4 254 000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ պարտավոր էր վճարել համաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում, իսկ նույն համաձայնագրի 2-րդ կետի համաձայն նշված գումարը պետք է փոխանցեր <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության բանկային հաշվին:
2. <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա> ՍՊԸ-ին ըստ համաձայնագրի ներկայացվել են 03.02.2009թ, 19.03.2009թ. և 09.04.2009 թվականին դուրս գրված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, որի ընդհանուր գումարը կազմում էր 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ:
3. Որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարում պատասխանողը <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>>ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ, իսկ 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարում կատարելու պարտականությանը մինչ օրս կատարված չէ:
4. Համաձայն ՀՀ ԱՆ Իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալության պետի կողմից 12.04.2011թ-ին տրված թիվ 3-2/1052-11 գրության` պետական միասնական գրանցամատյանում առկա է <<ՕԼԹԵՔ ԱՐՄԵՆԻԱ>>ՍՊԸ, որի տվյալները 12.04.2011թ-ի դրությամբ` գրանցման համարն է 2882.110.05432, գրանցման օրը 17.02.2006թ-ը, լուծարման օրը 02.10.2009թ-ը.....:
5. Համաձայն ՀՀ <<Փորձաքննությունների ազգային բյուրո>> ՊՈԱԿ-ի կողմից 17.04.2012թ-ին տրված թիվ 11-2605 փորձագետի եզրակացության <<Հետևություն>> բաժնի` <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊԸ-ի լուծարման հաշվեկշռում <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊ ընկերությանը <<ԼՏԹՖ>> ՍՊ ընկերության պարտավորություններն արտացոլված չեն (մանրամասն տես սույն եզրակացության հետազոտական մասում):

4. Վերաքննիչ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.
Քննելով վերաքննիչ բողոքը դրանում նշված հիմքերի և հիմնավորումների սահմաններում` Վերաքննիչ դատարանը եկավ հետևյալ եզրակացության.
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 450-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն`պայմանագիրը կարող է կնքվել գործարքները կնքելու համար նախատեսված ցանկացած ձևով, եթե տվյալ տեսակի պայմանագիր կնքելու համար օրենքով որոշակի ձև սահմանված չէ:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ հոդվածի համաձայն` պարտավորությունները պետք է կատարվեն պատշաճ` պարտավորության պայմաններին, օրենքին և այլ իրավական ակտերի պահանջներին համապատասխան, իսկ նման պայմանների ու պահանջների բացակայության դեպքում` գործարար շրջանառության սովորույթներին կամ սովորաբար ներկայացվող այլ պահանջներին համապատասխան:
Սույն գործի փաստերի համաձայն` 2009թ-ի հունիսի 15-ին <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊԸ-ի, <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության և <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ի միջև կնքվել է համաձայնագիր, որի 1-ին կետի համաձայն <<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա>> ՍՊԸ-ին ներկայացված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերով նախատեսված գումարը, որը կազմում է 4 254 000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ պարտավոր էր վճարել համաձայնագրի կնքման պահից 45 օրվա ընթացքում, իսկ նույն համաձայնագրի 2-րդ կետի համաձայն նշված գումարը պետք է փոխանցեր <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության բանկային հաշվին:
<<Լուսակերտի Տոհմային Թռչնաբուծական Ֆաբրիկա> ՍՊԸ-ին ըստ համաձայնագրի ներկայացվել են 03.02.2009թ, 19.03.2009թ. և 09.04.2009 թվականին դուրս գրված թիվ 360, 368 և 370 հաշիվ ապրանքագրերը, որի ընդհանուր գումարը կազմում էր 4.254.000 (չորս միլիոն երկու հարյուր հիսունչորս հազար) ՀՀ դրամ:
Որպես համաձայնագրի պարտավորությունների կատարում պատասխանողը <<Օլ-Թեքնոլոջի (Այլնդ) Լիմիթեդ>> ընկերության բանկային հաշվին փոխանցել է 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամ, իսկ 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարում կատարելու պարտականությանը չի կատարել, որպիսի պարագայում հայցվորը սկզբնական հայցով պահանջել է հօգուտ իրեն բռնագանձել 2.935.920 ՀՀ դրամը, իսկ պատասխանողը հակընդդեմ հայցով պահանջել է անվավեր ճանաչել կողմերի միջև 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագիրը:
Դատարանը սկզբնական հայցը մերժել, հակընդդեմ հայցը բավարարվել է, որպիսի դիրքորոշումը Վերաքննիչ դատարանն իրավաչափ չի համարում հետևյալ պատճառաբանությամբ.
Դատարանը, փաստել է, որ կողմերի միջև գույքի օտարման (առուվաճառքի կամ մատակարարման) պայմանագիր առկա չէ, ինչը հաստատված է համարել կողմերի ցուցմունքներով:
Փաստել նաև, որ 19.03.2009թ. թիվ 368 և 09.04.2009թ. թիվ 370 հաշիվ-ապրանքագրերը չեն ստորագրվել պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 296-րդ հոդվածի 1-ին մասի, <<Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունների մասին>> ՀՀ օրենքի 43 հոդվածի 3-րդ մասի <<ա>> կետի, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 305-րդ, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 397-րդ հոդվածի 1-ին մասի, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 400-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասի, ինչպես նաև ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 472-րդ հոդվածի 1-ին կետի վերլուծության հիման վրա Դատարանը եկել է այն հետևության, որ առուվաճառքի գործարքը կատարվում է գրավոր պայմանագիր կնքելով, քանի որ պետք է պայմանագրով նախատեսվի ապրանքի տեսակը, որակը, քանակը, հանձնման և ընդունման կարգը և պետք է ստորագրված լինի կողմերի տնօրենների կամ դրա համար պատշաճ լիազորություն ունեցող անձի կողմից: Փաստելով, որ տվյալ դեպքում առուվաճառքի պայմանագիր կողմերի միջև չի կնքվել, իսկ հաշիվ-ապրանքագրերը, որպես պայմանագիր չեն կարող դիտվել, քանի որ դրանք չեն ստորագրվել պատասխանող ընկերության տնօրենի կամ պատշաճ կարգով լիազորված անձի կողմից, վերոգրյալ պատճառաբանություններով Դատարանը եզրահանգել է, որ չի պահպանվել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 296-րդ հոդվածով նախատեսված գործարքի կնքման համար օրենքով սահմանված կարգը, ինչն էլ հանգեցնում է գործարքի անվավերության: Նշվածը Դատարանն ապացուցված է համարել նաև դատահաշվապահական փորձաքննության եզրակացությամբ:
Դատարանը կողմերի միջև 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագիրն անվավեր է համարել, քանի որ այն կնքվել է անվավեր գործարքի հիման վրա: Չնայած վիճարկվողը համաձայնագիրը չի անվանվել պահանջի զիջման համաձայնագիր, սակայն, ըստ էության, իր բովանդակությամբ Դատարանն այն դիտել է, որպես հենց պահանջի զիջման համաձայնագիր, քանի որ տվյալ համաձայնագրով <<Օլթեք Արմենիա>> ՍՊԸ-ն հայցվոր ընկերությանն է փոխանցել անվավեր հաշիվ-ապրանքագրերի հիման վրա ձեռք բերված պահանջի իրավունքը, որը հայցվոր ընկերության համար չէր կարող առաջացնել պահանջի իրավունք:
Վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով Դատարանը չի կատարել ապացույցների լրիվ, բազմակողմանի և օբյեկտիվ քննություն և կողմերի միջև կնքված համաձայանագիրը համարել է անվավեր, առանց հիմնավորելու, թե ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի, որ հոդվածի հիմքով է տվյալ համաձայնագիրը որակում անվավեր: Վերաքննիչ դատարանը միաժամանակ հարկ է համարում նշել, որ լուծարված ընկերության հաշվեկշռում հայցվող գումարի պարտավորության բացակայությունը չի կարող հանգեցնել 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագրի անվավերության: Վերոգրյալի հիման վրա Վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ տվյալ պարագայում առկա է գործի նոր քննության անհրաժեշտություն: Սույն գործով ապրանք ստացած չլինելու վերաբերյալ սկզբնական հայցով պատասխանողն առարկություն չի ներկայացրել: Ավելին, վերջինը մասնակի` 1.318.080 (մեկ միլիոն երեք հարյուր տասնութ հազար ութսուն) ՀՀ դրամի չափով կատարել է 15.06.2009 թվականին կնքված համաձայնագրով ստացած պարտավորությունը և հրաժարվել է 2.935.920 (երկու միլիոն ինը հարյուր երեսունհինգ հազար ինը հարյուր քսան) ՀՀ դրամի վճարման պարտավորության կատարումից` առանց նշելու համաձայնագիրն անվավեր համարելու իրավական հիմքը վիճարկելով այն, որպիսի պահանջը Դատարանը համարել է բավարարման ենթակա:
ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 502-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` գնորդը պարտավոր է վճարել ապրանքի համար այն վաճառողից ստանալուց անմիջապես առաջ կամ հետո, եթե այլ բան նախատեսված չէ սույն օրենսգրքով, այլ օրենքներով, իրավական ակտերով կամ առուվաճառքի պայմանագրով և չի բխում պարտավորության էությունից:
Վերոգրյալը համարելով գործի նոր քննության ծավալ, Վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ դատական ակտը ենթակա է բեկանման և գործը պետք է ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության:
Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 73-րդ հոդվածի`դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամասնորեն:
Նկատի ունենալով այն, որ սույն գործով առկա է նոր քննության անհրաժեշտություն, Վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ դատական ծախսերի բաշխման հարցին պետք է անդրադառնալ գործի նոր քննությամբ:
Ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 220-րդ և 221-րդ հոդվածներով` Վերաքննիչ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վերաքննիչ բողոքը բավարարել մասնակի: Բեկանել Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի թիվ ԿԴ3/0050/02/11 քաղաքացիական գործով 15.06.2012 թվականին կայացրած վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` նոր քննության:
2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննությամբ:
3. Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից մեկ ամիս հետո և նույն ժամկետում կարող է բողոքարկվել ՀՀ վճռաբեկ դատարան:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ ԴԱՏԱՎՈՐ ԴԱՏԱՎՈՐ ԴԱՏԱՎՈՐ
Տ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ Կ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ Տ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ









Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտել << >> ---------------------------- 2012 թվականին

նախագահող դատավոր Տ.Սահակյան